لة سودانةوة بؤ كورد وستان و عيَراق ... هيدايةت مةلا عةلي

 

13-05-2011 05:16

 

سودان يةكيَكة لةو وولاَتانةي كة خةلَكةكةي بيَ ئةندازة بةدةست نةهامةتيةكاني نيزامي سةرمايةداريةوة دةنالَيَنيَت. دةستةلَاتداراني ئةم وولاَتة هةرضي دياردةي ئينساني هةبيَت لةم وولاَتةدا نةيهيَشتووة. كؤمةلَطايةك سةرتاثاي نووقمي نةهامة تي و برسيةتي ية ئاستي ذيان لة ذيَر سفرةوةية. سةرةتاي ترين ثيَداويستيةكاني ذيان لة ئاوي خواردن كارةبا دةرمان جل و بةرط ثاك و خا ويَني جيَطاي نيشتةجيَ بوون. تةنانةت بة ئاستيَك طةشتووة لة كاتي نيشان داني خةلَكي سوودان لة تةلة فزيؤن و رِؤذنامةكاندا هةميشة دةبينيت ئةو خةلَكة دانيشتون و تواناي بة ثيَوة وةستانيان ني ية. ميَش تيَي داون و ثيَستيان بة لاشةيانةوة لكاوةو زؤر ئاسان دةتوانيت ثةراسوةكانيان بذميَريت. بيَ مافي لة سودان بة ئاستيَك طةشتووة كة نيزامي سةرمايةداري لة بةر هيض شتيَك نةرِوخيَت بة هؤي بووني ئةو جؤرة ذيان لة سوودان ئةم دةستةلاَتة دةبيَت هةلَثيَضريَت. ذيان لة سودان بؤ خةلَك بؤتة دؤزةخ لة سةر دةستي حاكمان و ئةوانةي دةستيان بة سةر داهات و ساماني خةلَك دا طرتووةبؤ خؤشيان لةو وولَاتة ووشك و رةِقة بةهةشتيَكيان درووست كردووة هةرضي ناز و نيعمةتي ئةم دنياية هةية لةبةر دةستيادداية. ئةوةي كة من ئةمةويَت ليَرةدا قسةي لة سةر بكةم و ثةيوةندي هةية بة عيَراق و كوردوستانةوة دوو لةيةك ضوونة لة نيَوان دةستةلَاتداران لة سودان و عيَراق و بة تايبةت كوردوستان كة من بة تايبةت قسةي لة سةر دةكةم. حكوومةتي سودان و ئؤثؤزسيؤني ئةو وولاَتة ضةند سالَة سةرةرِاي ئةو هةموو رِؤذ رِةشييةي كة بةسةر ئةو خةلَكةياندا هيَناوة. شةرِي ناوخؤشيان جاريَكي تر وةك كابوسيَكي طةورة بة سةر سةري خةلَكةوة رِاطرتووة. خةلَكي برسي و بيَ جل و بةرطيان لة بةرانبةر يةك راِطرتووةو سكي يةكيان ثيَ هةلَ ئةدرِن. فةزايةكيان دروست كردووة ئةو كؤمةلَطاية ئةوةي سيماي خؤشي ئارةزوي ئينساني بيَت لة لاي خةلَك بةدي ناكريَت. بة دةيان شيعار و بةهانةي جؤراو جؤر خةلَكيان دابةش كردووة و بة كوشتيان دةدةن. بة ناوي خاك و ئاو بةرذةوةندي قةبيلة و عةشرةتةوة ذةهراو دةرخواردي خةلَك دةدةن قلَشتي نيَوان ئينسانةكان طةورة ئةكةن و ثايةي دةستةلاَت و سامانةكانيان ثاريَزراوتر ئةكةن. لةم ماوةيةدا لة رِيَطةي تةلةفزيؤن و بلاَوكراوةكانةوة هةوالَي رِيَكةوتني نيَوان حةرةكةي شةعبي و حكوومةتي سوداني بلاَو بويةوة. من خؤشحالَم بةوةي لاني كةم خةلَك ترسي كوشتني نةميَنيَت بةلاَم ناوةرِؤكي نا ئينساني و كؤنةثةرستانةي ئةو رِيَكةوتنةبة جؤريَكة ئيتر هيض مانايةك بؤ ئةو قسةو شيعارة بيَبنةمايانة ناهيَلَيَتةوة كة ضةندسالَة كوشتاري ثيَ ئةكةن. ئاشكراية كة هةموو شةرِيَكي ئةمانة بنةمايةكي ئابوريهةيةو بةشيان لة دةولَةت و دةسةلاَت دا دةويَت. بةلاَم ئةمانة زؤر ئاشكراو بي ثةردة رِيَكةوتنةكةيان ناوي دابةش كردني ساماني نةوتة لة نيَوان هةردوو لادا. ئيتر ئةو هةموو كوشتار و فريوكاريانةي ثيَشوو جيَطايةكي بؤ نةماوةتةوة دةركةوتشةرِ لةسةر نةوتة نةك طةراِندنةوةي مافةكاني خةلَك. ئةم نموونةو  واقيعةتانة ئةوةدةردةخةن كة شةرِ و رِيَكةوتني هةموو دةستةلاَتداران ذيَر خانةكةي دابةش كردنيسةروةت و سامان و سةرخانةكةي بة كوشت داني خةلَك و ثيرؤز رِاطرتني ئاو خاك وزمان و دةيان شتي تري بيَ ناوةرِؤك و بي ثةيوةندي ية بة ذياني خةلَكةوة. ئةوةي سةرنجي مني رِكيَشاو عيَراق و كوردوستاني ثيَ بةستمةوة بة سوودانةوةثيَشوازي جةلال تالَةباني بوو لة ذمارةيةك سةرؤك عةشرةت و كؤنة بةعسي وةك بة قةولي خؤيان ليوا رِوكن وةفيق سامةراِئي و ثياواني ئايني نا وضةكاني سامةرِا وتكريت و دور و بةلدة و دةوروبةري. ئةمانة كة هةموو كؤنة دؤستي تالَةباني بوون و تةئكيديان لة سةر دؤستايةتي كردةوة. ئامانج لة سةردانةكةيان راِطرتني ئةو هاوكيَشة سياسية تيَكضوةي ئيَستاي عيَراقة كة جيَطاو رِيَطاي ميوانةكان لة ئارايشتيتازةي دةستةلاَت لة عيَراق دا ديار ني ية و بة د واي بةشدا دةطةرِيَن. ثياو ماقولاَن وسةرؤك عةشيرةتةكان و ثيا واني ئايني و كؤنة بةعسيةكاني ميواني تالَةباني دةيانةويَت وةك نويَنةري بةشي سووني لة عيَراقدا بةش ببضرَن و لة ئايندةو داهاتي عيَراقشةريكبن. بةلاَم بة ثيَي  واقعةت ميوانةكان مةوقيعيةتيان رِوولةخوارة و دةوريان لةمهةل و مةرجةدا لاوةكي ية بؤية دةيانةويَت لة رِيَطاي دؤستةكان و ئةو لايةنانةي كة لة ئةمرِؤدا بةرذةوةنديان لة طةلَ يةك جووتة و هاوضارةنووسن هةولَةكانيان يةك بخةن. وةبةهؤي ئةوةي ناسيؤناليزمي كورديش فيدرالَيةتةكةي لة خةتةردايةوهيضي ديارني ية مةجبورة دةست بةداميَني ئةم ميوانانةوة بطريَت و كارتيَكي تريفشار بةكاربهيَنيَت. لةم كؤبونةوةيةدا ليوا رِوكن وةفيق سامةرِائي شةرةفي ئةوةيثيَ برِا كة يةكةم كةس قسة بكات وةك ضؤن شةرةفي سةدان كوشتارطاو تاواني بةرانبةر خةلَكي عيَراق و كوردوستان لة سةر دةمي بةعس دا ثيَ براِ بوو. ئةوةيلاي من سودان و عيَراق و كوردوستاني وةك يةك ليَكرد قسةكاني تالةَباني بووبؤ ميوانةكاني كة دةلَيَت. عيَراق وولاَتي خيَر و بيَرة و دةبيَت بة شيَوازيَكي عاديلانةبة سةر ناوضةكان دا دابةش بكريَت. مةبةستي تالَةباني لةم قسانةدابةش كردني داهات ني ية بة يةكساني بةسةر خةلَكدا يان طيَرِانةوةي بؤ دةست نويَنةراني هةلَبذيَراو. دابةش كردني داهاتي عاديلانة بةسةر ناوضةكان دا لاي تالةَباني بة ماناي تةسليم كردني سامان و داهاتي خةلَك بة دةستةلاَتداراني ناوضةكان. دابةش كاريةك كة تالةَباني وةك ناوضة دةيكات بيَ ناوةرؤك نيةو خؤي دةزانيَخةمي مشتةي ناو هةمانةكةيةتي. لة كؤبونةوةو رِيَكةوتنةكاني ئةمانةدا هةميشةلة سةر داهات و دةستةلاَت ثيرؤزي خاك و ئاو شاخ و دؤلَ دةشت كة ضةند سالَخةلَكيان لةسةر بة كوشت دا ناميَنَت و لة سةر ميَزي ياري كردن بة ضارةنووسي خةلَك لة نيَوان خؤيان داهات و سةرضاوةي ئابووري و سامان دابةش دةكةن. وةك ئةوةي خةلَكي عيَراق و كوردوستان بة طؤشت و ئيَسقانةوة عةزابي كؤنتؤلَكردني داهاتي لة لايةن ناسيؤناليزمي كورد و سةرؤك عةشرةت و ثياواني ئايني وكؤنة بةعسيةكانةوة نةديبيت. لة كؤبونةوةكةدا تالةَباني ووتي رِيَطا نادةين بةشيَكلة ثيَك هاتةي عيَراق ثةراويَز بخريَن. ميوانةكانيش تةئكيديان لةسةر فيدرالَي جوطرافي كردةوة. زؤر سةيرة دةستةلاَتداران لة هةموو دنيا وةك يةك بيردةكةنةوة ضاويان لة يةك شتة. وةك ضؤن خةلَك ئوميَد يان بة ئارامي و ئاسودةي و ذيانو دنيايةكي باشترة.