رةخنةي ئيَوة و دؤزي ئيَمة ... زاطرؤس ريَباز

 

دويَني لة ذيَر ناوي كورتترين وتاردا، بابةتيَكي سيَ رستةييم لةم مالَثةري كوردستان نيَتةدا بلآوبوويةوة، زؤريَك لةوانةي ئةو بابةتةيان بينيَبيَت رةنطة رةخنةي ئةوةيان لا طةلآلَة بووبيَت كة ئةم بابةتة هةرطيز ناضيَتة قالَبي وتار و نةئةبواية ئةو ناوةم ليَبناية، ضونكة وةك ئةزانين بنةماكاني وتار بريتيتن لة (دةسثيَكيَكي باش، ناوةرؤكيَكي مانابةخش و كؤتايييَكي قانيع كةر) . بةلآم ئايا ئةم بابةتةم خالَية لةم بنةمايانة؟

لةميَذووي خةباتي هةر كةسيَك، طرووثيَك، تيرةيةك، هؤزيَك و نةتةوةيةك و دواجار خةباتي مرؤظايةتي، بة دريَذايي ئةو ميَذووة لة يةكةم نزيككةوتنةوةي مرؤظ لة يةكدي تا خةباتي مليؤنيي خةلَكان بؤ بةدي هيَناني ئةو ئامانجانةي كة برِوايان ثيَي هةبوونةو هةن، لة خؤثاراستني مرؤظة نياندةرتالَةكان لة مةترسيةكاني سروشتةوة تا خؤثاراستني مرؤظي هاوضةرخ لةو مةترسيانةي كة هةرِةشة لة بوون و رابردووي دةكةن، هةميشة كةسانيَك هةبوونة كة جيا لةواني تر بيريان كردؤتةوةو بة شيَوةيةكي نيسبيش ئةو بيركردنةوةية كاريطةريي لةسةر ئةو ثيَواذؤية هةبووة.

كورد، وةك نةتةوةيةكي خاوةن رابردوو و ميَذوودار، لة تةك نةتةوةكاني تري ناوضة هةميشة بة هؤي رةنطدانةوةو كاريطةريي بيروبؤضووني (زؤر و بؤر) ، ئةطةر دروست بيَت ئةو ناوةي ليَبنيَين، لةو بوارةدا واتة لة بةدةستهيَناني ئامانجةكةي كورتي هيَناوة. بةشيَكي زؤري ئةو بيروبؤضوونانةش هةمان ئةو بيروبؤضوونة نيسبيانةن كة لة ناو ئةقلَي كورديدا ضةكةرةيان كردووة و لةطةشةي بةردةوامدان.

مرؤظ بوونةوةريَكي (ئاذةلَ) سياسية، ئةو وتة بةناوبانطةي ئةرستؤ هةموومان ثيَي ئاشناين. بةو ثيَيةي كة مرؤظ هةميشة بةديهيَنةري تيؤري تازة و رووداوي سياسيي تازةية كةوايةمرؤظ بوونةوةريَكي سياسية. بة ثيَي روانطةي ماركس و لايةنطرةكانيشي هةميشة رووداوة سياسيةكان دةبنة هؤي خستنةوةي بؤضوون و تيؤري تازة و ئةو نةزةريةيةش كة بة (ماترياليستي ديالةكتيكي) ناسراوة، هةموو ئةو ضالاكية كؤمةلآيةتيانةي كة مرؤظ ئةنجاميان دةدات دةبةستيَتةوة بة رةوشي ئابووري و سياسةتي ئابووري. جطة لةو برِطةيةي كة سياسةت و طؤرِانكارية ئابووريةكانبة بنةماي هةموو رووداويَكي سياسي دةزانيَت، دةتوانين ئةو طريمانةية بؤ ثشتراستكردنةوةي حةقيقةتي رةوشةكان بةكاربيَنين.

ئةطةر لةراستيدا رووداوة سياسيةكان ببنة هؤي لةدايكبووني تيؤر و بيروراي تازة، كةواية ض شتيَك دةبيَتة هؤي خودي (رووداو) ؟ ئةطةر سةرنج بدةينة ميَذووي روداوةكان هةميشة دةبينين كة راوبؤضوونة جياوازةكان، وةك ثاشطريَكي زؤر بضووكي راي طشتي رؤلَيان هةبووة لة خولَقاندني رووداوةكان، بةلآم ئةمةشيان ديسانةوة ناتوانريَت بةشيَوةيةكي موتلَةق بةسةر ئةقلَي هةموو مرؤظايةتي بسةثيَنريَت، ضونكة تةنها بةسةرنجدان و لةبةرضاوطرتني رةوشي نةتةوةي كورد و رةوشي ئيَران و رةوشي عةرةب بة طشتني دةبينين كة مةسةلةكة بةدةرة لةو طريمانانة.

ئةطةر سةرنج بدةينة ولآتاني عةرةبي، دةبينين بةهؤي نةبووني شارستانيةتي ئةو نةتةوةية جطة لة شارستانيةتي ئيسلام، كة شارستانيةتي ئايين زؤر لاوازترة لة شارستانيةتي نةتةوةيي، هةميشة عةرةب لة رةوشتة طشتيةكانيان دذي طشت و لة رةوشتة شةخسيةكانيش رازي بوون بة واقيعة. بةو ثيَيةي كة شارستانيةتي ئيسلام لة سةرتاي دروستبوونيةوة تا ئيَستا هةميشة دذي طشت بووة و دذ بة هةر لايةنيَكي طؤرِةثان بووة و ديني ئيسلاميش وةك تاكة ديني ئاسماني ريَطةي بؤ ريَكخستني سةربازي خؤشكردووة و ترسي كردؤتة ضةكيَكي طرنط بةرووي دذبةرةكاني هةميشة لة رةفتاري طشتيي عةرةبدا ئةوة رةنطي داوةتةوة كة دذي (هةر ــ هةموو) كةسيَك بن. لةناو عةرةبدا ئةوةي زؤر كةم دةردةكةويَت رايةكي طشتية كة ثشتبةستوو بيَت بة تيؤريَكي زانستي و ئةو تيؤرةش زادةي رووداويَك بيَت ئةطةر ئةو رووداوة بةدةر بيَت لة رووداوي ئيسلامي. بؤية دةبينين لة ناو عةرةبدا ئةو رايانةي كة ثشت بةستوون بة (ئيسلام) ةوة هةميشة ئةطةر راي جياواز لة هيي طشتيش بن، بةسةر زؤرينةدا زالَن. بةلآم لة ئيَران راي طشتي و راي تاكة كةسي هةميشة لةطةلَ مةنتيقي (كات) دا هاوتةريبن.

لة ناو كورددا هةميشة راي جياواز لة بري تيؤري جياواز دواي رووداوةكان ديَنة مةيدان و بة هؤي نةبووني تيؤريَكي طونجاويش بؤ ئةو رووداوة، ئةم رايانة دةبنة دةمرِاستي تيؤرةكان. كة هةنديَ جار رةنطة دروست بة ثيَضةوانةي ئةوة بكةويَتةوة كة دةبيَ بكةويَتةوة.

لة ميَذووي هاوضةرخي كورديشدا، بة هؤي هةموو ساردو طةرميةكاني سياسةتي دةوروبةر و تيَكةلَيي سياسةتي نيَوخؤيي هةميشة رووداوةكان بوونةتة خولَقيَنةري تيؤر و بيروراي سةقةت. كة نموونةي ئةو بيرورايانة هةمان ئةو رايانةن كة بة بيَ ئةوةي كةمترين قازانجي بؤ طشت ليَبكةويَتةوة لايةني دذي زؤرينة، دةريان دةبرِيَت.

كاك حةمة سةعيد حةسةن، يةكيَكة لةو كةسانةي كة لةسةر حسابي رةخنةطران هةميشة بةرايةكي جياوازةوة و بةضاويَكي (يةك مةبدةئي) يةوة دةروانيَتة مةسةلةكان، مةبةست لة يةك مةبدةئي ئةوةية كة تةنها راو بؤضووني ئةو رةخنةطرتنة لة بةرامبةر، بةبيَ ئةوةي حساب بؤ ماناي رةخنة بكريَت و رةخنةكاني خؤي بئاخنيَتة ضوارضيَوةي رةخنةي دروستككةر يان (سادقانة) ، ئةوةي لة زؤربةي بابةتةكاني ناوبراو و بةرهةمةكانيشي بةرضاو دةكةويَت، ئامانج ليَي دةرخستني ئةو راستيانةية كة بةرِيَزي دةيةويَت بة هؤيانةوة لة سةنطي بةرامبةر و لايةنطرانيي داببةزيَنيَت بة بيَ ئةوةي لايةك بةلاي راستكردنةوةي هةلَةكاني بةرامبةر بكاتةوة. هةموو ئةو شتانةي كة ناوبراو وةك رةخنة ئةياننوسيَت تاكي كوردي ليَي ئاطادارة و كةسيش ناتوانيَت خؤياني ليَلا بكات، بةلآم ئايا ئةو رةخنانة ض سووديَك بة بيروراي ئةو دةطةيةنن؟ ئةطةر نةتةوييَكي بة هيَز بيَت، دةتوانيَت ئةو هةلآنةي كة بوونةتة هؤي زةرةروزيان بؤ نةتةوة بة نووسينيَك يان زياتر روونيان بكاتةوةو فةزايةك بؤ قسةكردن لةسةر ضارةسةريان بكاتةوة. ئةطةر ناسيوناليستيةكةشي لاواز بيَت كةواية ناتوانريَت لة سةر حسابي ناسيوناليستةكاني تر رةخنةي رووخيَنةر لةسةر خةباتي نةتةوةيي بطيريَت. هةميشة لة نووسينةكانيشيدا خؤي لة طشت جيا دةكاتةوة بة جؤريَك كة (خؤي بة خؤي و بةرامبةريش بة ئةوان) لةقةلَةم دةدات. لة بري ئةوةي هةولَ بدات خؤي و ئةوان بهيَنيَتة سةر را و تيؤريَكي دروستي وةها كة ثيَش هةموو شتيَك خزمةت بة طشت بكات و رووداوةكان نةكاتة ميَذووي رةش و تيؤرةكاني زادةي ئةو رووداوانةش بة رةخنةيةك بضووك نةكاتةوة، ضونكة ئةو دةم هةموو خةباتي نةتةوةي كورد بة رةخنةيةك كؤتايي ديَت كة ضارةيةك بؤ كورد و دؤزةكةي ناخاتة روو تا رووداوي ئاييندة بة قازانجي خؤي بشكيَنيَتةوة.

sorgaz@yahoo. com

info@kurdistannet.org

ضاثيكة

كاتي بلآوكردنةوة 

www.kurdistannet.org

Hit Counter