[http://www.kurdistannet.us/knlogo.html]

13-05-2011 04:37

فيدراليزم خةلكي كوردستان لةو"تةمومذة"ناثاريزيت كة ناسيؤناليستةكاني كورد باسي دةكةن! ... محسن كريم

 

هيزو لايةنة جؤراجؤرةكاني ناسيؤناليستي كورد و رؤشنبيراني ناسيؤناليستي سةرطةرمكراو، باسي ئةوة دةكةن كة لةم هةلومةرجة سياسي يةدا كة دةولةتي عيراق هةلوةشاوةتةوة، فرسةتيك بؤ كورد رةخساوة كة زةمانةتي ئايندةي سياسي خؤي بكات لة بةرامبةر دةولةتي داهاتووي عيراقدا و ريطا لة دووبارةبوونةوةي سيناريؤي ئةنفال و كيمياباراني خةلكي كوردستان لةلايةن رذيمي ناوةندي يةوة ببةستيت (بة واتايةكي سياسي دةقيقتر كؤتايي بة ستةم و ثاكسازي نةتةوةيي بهينريت لةدذي خةلكي كوردستان) ، ئةمةش بةوةي كة لة ياساو دةستوري عيراقدا دان بة (فيدراليزمي نةتةوةيي كورد) دا بنريت و رةسميةت بدريت بة دةسةلآتي فيدرالي جوطرافي _ميللي كوردستاني عيراق. بةلآم ئةمة بيجطة لةدرؤيةكي شاخدار شتيكي ديكة ني ية.

 فيدراليزم، ض جؤري جوطرافي _ئيداري يةكةي  و ض جؤري نةتةوةيي يةكةي كة ناسيؤناليزمي كورد داواي دةكات، لة باري ياسايي  و ئةومؤديلانةشي كة لة ميذوودا هةيةو هةبووة (جؤري ئيداري : مؤديلي سويسرا و ئةلمانياو ئةمريكاو. . جؤري نةتةوةيي : مؤديلي يوطوسلاظيا) لةسةر بنةماي ريكةوتن و برياري دانيشتواني وولآتيك (يان ئةو هيزة سياسيانةي كة لةوكاتة دياريكراوةدا نوينةرايةتي يان كردون) دةبيت، نةك بةشيك لة دانيشتوان (يان لايةنيكي سياسي ) مؤديليكي دةسةلآت بةسةر باقي دانيشتواني هةمان وولآتدا بسةثينن. جا رةنطة ئةم شيوازةي دةسةلآت و حكومةت بؤ كةمكردنةوةي سانتراليزمي دةولةت و سثاردني بةشيك لة سلاحيةتةكاني دةسةلآتي ناوةندي بة ولايةت و هةريمةكان، بةمةبةستي ئاسانكاري ئيداري بيت، وةكو لةمؤديلي جوطرافي _ئيداري دا، يان دابةشكردني دةسةلآت بيت لة نيوان لايةنة ناسيؤناليستي  و بؤرذوايي يةكاندا لة ضوارضيوةي وولآتيكي دياريكراودا وةكو لةمؤديلي نةتةوةيي دا. هةلبةت ضةواشةكارانة ناسيؤناليزمي كورد مؤديلة نةتةوةيي يةكةي خؤي بة مؤديلي سويسرا و ئةلمانيا و ئةمريكا دةشوبهينيت نةك بة مؤديلي يوطوسلاظي !

لةطةلَ ئةوةشدا بة ثيضةوانةي مؤديلي يوطوسلاظياوة، فيدراليزمي ناسيؤناليزمي كورد تاكلايةنةية و لة ئاستيكي دياريكراوي هاوسةنطي هيزي نيوان خؤي  و هيزة بؤرذوايي ية ناسيؤناليستي  و مةزهةبيةكاني ديكةي عيراقدا دةيةويت بيسةثينيت، نةك تةنانةت ريكةوتنيكي هاوبةشي نيوان ئةم هيزانة بيت، ض جاي ئةوةي برياري خةلكي عيراق بيت! ئةم حالةتة هةميشة بة توندي ئةو ئةطةرة بة كراوةيي دةهيليتةوة كة لةهةر ئالوطؤريكي ئةم هاوسةنطيةدا لة دذي ناسيؤناليزمي كورد شةقيك لة فيدراليزمةكةيان هةلبدةن. بةم ثآية ضارةنوسي ئةم فيدراليزمةي ناسيؤناليزمي كورد ئةطةر فرسةتي بةديهاتنيشي هةبيت لةوةي يوطوسلاظيا باشتر نابيت كة باشترين نمونةي فيدراليزمي نةتةوةيي بوو لة ميذوودا، بةلآم دواي هةلوةشانةوةي يوطوسلاظيا، كارةساتبارترين جةنط و كوشتاري نةتةوةيي لةسةر دةستي دةستةو تاقمة ناسيؤناليستيةكاندا، لة نيوان نةتةوةكاني ثيكيهنةري ئةم فيدراليةتةدا بةرثاكرا. دراوسآ و هاوشاريي دوينآ بةردرانة طياني يةكتر و ثيشبركآي كوشتارو كؤمةلكوذي ئينسانةكاني غةيري زمان و"نةتةوةي خؤ" لةلايةن باندة ئينسانكوذة ناسيؤناليستةكانةوة لة فراوانترين ئةبعاديدا بةرثاكرا!

 بؤية فيدراليزمي نةتةوةيي ، ئةطةر ئاكامي ريكةوتني سياسي دلخوازانةي نيوان بالةكاني بؤرذوا ناسيؤناليستي بيت وةكو ئةوةي لة يوطوسلاظيادا هةبوو، يان ئةطةر ئاكامي فشاريكي سياسي  و لةسةر بنةماي لاسةنطي هيزي سياسي نيوان ناسيؤناليزمي كورد و باقي هيزولايةنةكاني بؤرذواي عةرةبي (ئيسلامي  و ناسيؤناليستي ) بيت وةكو ئةوةي ئيستا لة عيراقدا هةية، سةرةنجام ئةطةر شانسي ئةوةي هةبيت رؤشنايي ببينيت، ئةوا خةلكي كوردستان لة مةترسي دوبارةبوونةوةي ستةمي نةتةوةيي  و شةروكيشةي نةتةوةيي ناثاريزيت، بةلكو سيبةري ئةم جةنطة نةتةوةيي ية بةردةوام بةسةرسةري خةلكي كوردستان و عيراقةوة رادةطريت! ليرةوةية كة ثروثاطةندةي ناسيؤناليزمي كورد سةبارةت بة ثاراستني خةلكي كوردستان لةبةرامبةر دوبارةبوونةوةي ثاكسازي  و ستةم و شةروكيشةي نةتةوةيي تةنها ضةواشةكاري  و درؤيةكي طةورة و خؤلَكردنة ضاوي خةلكة!

بة شيوةي واقعي دوو ريطا هةية بؤ ئةوةي بة شيوةيةكي هةميشةيي  و زةمانةتكراو كؤتايي بة زولمي نةتةوةيي سةر خةلكي كوردستان بهينريت و ريطا بطيريت لة دووبارةبوونةوةي سيناريؤي كوشتار و ثاكسازي نةتةوةيي  و كارةساتةكاني ئةنفال و كيمياباران. ئةوانيش ئةم دوو ريطايةن:

 1_ ريطاي بريني هةموو جؤرة داويكي ثةيوةندي خةلكي كوردستان بة عيراقةوة، واتة جياكردنةوةي كوردستان لة عيراق و ثيكهيناني دةولةتي سةربةخؤ.

ئةمة ريطايةكة كة هيض بيانوويةك بؤ ئيديعاي ئايندةي دةسةلآتي ناوةندي لةسةر دةسةلآتداريتي كوردستان ناهيليتةوة و ناكةويتة ذير كاريطةري هيض ئالوطؤريك لةهاوسةنطي هيزي نيوان لايةنةكاني بؤرذوا ناسيؤناليستي  و ئيسلامي عةرةبي  و ناسيؤناليزمي كوردةوة. داني برياري جيابونةوةش، بة ثيضةوانةي فيدراليزمةوة، مافي ياسايي خةلكي كوردستانةو نة ثيويستي بةبرياري باقي دانيشتواني عيراقةوة هةية و نة ثيويستيشي بةريكةوتني نيوان هيزة بؤرذوايي ية ناسيؤناليستي  و ئيسلامي ية عةرةبي  و كورديةكان هةية! ريطاي جياكردنةوةي كوردستان كؤتايي بة هةموو ئةطةريكي سياسي دةهينيت بؤ دوبارة راكيشانةوةي خةلكي كوردستان بؤ ناو ئاطري شةري نةتةوةيي  و ستةم و ضةوسانةوةي ميللي ! برياري جيابوونةوة يةكلانةية دةدريت، وةكو تةلآق كة هةر تةرةفيكي زةواجةكة دةتوانن بيدةن، بةلآم برياري فيدرالي دةبيت هةموو تةرةفةكان لةسةري رازي بن مادام ثةيوةندي يان ثيكةوة دةمينيتةوة!

ناسيؤناليزمي كورد مةسةلةي جيابوونةوة وةكو تةرحيكي سياسي لة بةرنامةيدا ني ية، ضونكة لةلايةكةوة ئاستي هاوسةنطي هيزي نيوان خؤي  و رةقيبة ئيسلامي و ناسيؤناليستي ية عةرةبيةكاني بةقازانجي ئةم هةنطاوة نازانيت، لةلايةكي ديكةشةوة هيشتا سياسةتي ثراطماتيكي ئةمريكا لة عيراق لة ضراي فيدراليزمي (3) ثاريزطاكة و ضاوةروانكردني برياري خةلكي عيراق لةسةر ضارةنوسي كةركوك زياتري بؤ دانةطيرساندون!

2- ريطاي ثيكهيناني دةولةتيكي غةيرةقةومي  و غةيرةديني لة عيراقدا.

ناسيؤناليستة كوردةكان ئةوةيان بريوةتةوة كة حكومةتي داهاتووي عيراق هةم ديني  وهةم نةتةوةيي دةبيت، ضونكة لةلايةكةوة هاوثةيمانةكانيان لةناو ئةنجومةني حوكمدا ناسيؤناليستةكان و ئيسلاميةكانن، لةلايةكي ديكةوة ئةمانيش خؤيان بروايان بة مؤركي ديني  و نةتةوةيي دةولةتي داهاتووي عيراق هةية و ئةمةشيان راطةياندووة. بروايان بةوة هةية كة خةلكي عيراق دةبيت هةر لةلايةن ئيسلاميةكان و ناسيؤناليستةكانةوة حوكم بكريت، هةروةكو ضؤن حوكمكردن بةسةر خةلكي كوردستاندا بة مافي بآئةملاو ثاوانكراوي خؤيان دةزانن. بةمجؤرة لة روانطةي ئةم هيزانةوة خةلكي كوردستان كاريان بةوةوة ني ية خةلكي عيراق ضي بةسةر ديت و، دةبيت هةر لة ئيستاوة و لةذير رابةريي ئةماندا لة هةولي ئةوةدا دةبن كة مالي خؤيان بثاريزن و لة فكري زامنكردني ئايندةي سياسي "ميللي خؤيان"دا بن! هةلبةت لة سةرةوة ئةوةمان روونكردةوة كة تةرحي سياسي ناسيؤناليزمي كورد بؤ ثاراستني "ميللةتةكةيان" هيض حةقيقةتيكي تيدا ني ية.

ئةطةريكي سياسي واقعي كة لةبةردةم خةلكي عيراقدا هةية، ئةوةية كة دةولةتي داهاتووي عيراق دةولةتيكي قةومي  و ديني نةبيت. ئةطةرضي هيز و لايةنة ئيسلامي  و ناسيؤناليستي ية عةرةبي  و عةشيرةتيةكاني ناو ئةنجومةني حوكم و دةرةوةي بة ضنط و ددان بؤ داسةثاندني دةولةتيكي كؤنةثةرستي سةرووخةلكي ناسيؤنال_ئيسلامي بةسةر خةلكي عيراقدا لة هةولَ و ثةلةقاذةدان، ئةطةرضي ئةمريكا لة رةوتي دامةزراندني دةولةتيكي ثرؤئةمريكيدا لة عيراق، كيشةيةكي لةطةلَ ئةم ثيناسة قةومي  و ديني يةدا بؤ دةولةتي ئايندةي عيراق ني ية، نةك هةرئةمة، بةلكو ئةمريكا خؤي دةوري هةية لةتؤخكردنةوةي مؤركي قةومي  و تائيفي  ومةزهةبي  و عةشيرةتي دانيشتوان و رةواجدان بة ثيناسةي ئيختياري بؤ هاولآتياني عيراق. بةلآم بريار ني ية ئةم ضارةنوسة رةشةي ئةم هيزة رةش و كؤنةثةرستانة بؤ ئايندةي سياسي خةلكي عيراقي دةينةخشينن، ئةطةريكي رةها و دةرضوون لي ي مةحالَ بيت!

لة باري تيؤري  و تةحليلي يةوة، ئةو بؤشايي دةسةلآتةي كة ئيستا لة عيراقدا لة ئاراداية، هةروةكو ضؤن بواري بؤ لايةنة ئيسلامي  و ناسيؤناليستةكان كردؤتةوة كة هةولي سةثاندني بةديلي دةسةلآتي خؤيان بدةن، بة هةمان شيوةش دةرطاي بؤ خةلكي ئازاديخواز و كريكاران و ذنان و جةماوةري زةحمةتكيش و يةكسانيخوازاني عيراق و هيزي ضةث و حيزبي كؤمؤنيستي كريكاريي عيراق كردؤتةوة بؤ ئةوةي بةديلي سياسي  و شيوازي دةولةت و حكومةتي دلخوازي خؤيان دابمةزرينن. بؤرذوازي عيراقي دةرطيري ئةزمةيةكي كةمةرشكيني حكومةتي  و بآئينسجامي سياسي  و خيزاني بوةتةوة. روبةروي ليكترازان و داخوران و كيشمةكيشي ناوخؤيي بوةتةوة. ثرؤسةي دامةزراندنةوةي دةولةتي بؤرذوازي لةناو رةوةنديكي ئالؤز و ثرثيض و طرفت و ريطري جدي دا دةضيتة ثيشةوة. ئةمريكاش روبةروي ئةم واقعيةتة بوةتةوة و كيشةي واقعي هةية لةمةسةلةي دامةزراندنةوةي دةولةتيكدا كة بةرذةوةندي ية سياسيةكاني دابين بكات.

لةباري ئيمكاني عةمةلي  و سياسيشةوة، بة هةمان شيوة زةمينةي ئةوةي كة جةماوةري عيراق و هيزي ضةث و حيزبي كؤمؤنيستي كريكاريي عيراق بتوانن دةسةلآتيكي سكولار و غةيرةديني  و غةيرةقةومي دابمةزرينن، لة ئاراداية. ئةمريكاو بؤرذوازي عيراقي لة ماوةي (10) مانطدا نةيانتوانيوة نان و كارو ئاسايش و خزمةتطوزاري يةكاني خةلك دةستةبةر بكةن. كيشةي نةبووني دةولةت لة جيطاي خؤيدا ماوةتةوة. نارةزايةتي خةلك لة ئةمريكاو لة هيزةكاني ناسيؤناليزم و ئيسلامي سياسي هاوثةيماني ئةمريكاو هةروةها نارةزايةتي خةلك لة بةرةي كؤنةثةرستي ئيسلامي _ناسيؤناليستي دذ بة ئةمريكا، و خواستي ئةم خةلكة بؤ دابينبووني ئاسايش و نان و دامةزراندنةوةي بنةماكاني ذيان و دةولةتيك كة ئةم ثيداويستي يانة يان بؤ دابين بكات، واقعيةتي سياسي _كؤمةلآيةتي عيراقة. خةسلةتي حيزبي كؤمؤنيستي كريكاريي عيراق وةكو هيزيكي سياسي كة ديفاع لةم تةوةقوع و ئوميدةي خةلك دةكات و لة ثراتيكي سياسي عةمةلي خؤيدا ئةمةي نيشان داوة، ئةويش واقعيةتيكي سياسي  و عةمةلي ية لة كؤمةلطاي عيراقدا.

بةم ثآية ئيمكانيةتي ئةوةي كة دةولةتيكي ئازاد و بآثيناسةي نةتةوةيي  و ديني ، دةولةتيك كةمؤركي نةتةوةيي  و تائيفي  و ديني نةدا لةنيوضةواني هاولآتيةكاني ، لة ريطاي خةباتي ئازاديخوازانةي خةلكي عيراقةوة بةدةوري سياسةت و بةرنامة و ثراتيكي سياسي _كؤمةلآيةتي حيزبي كؤمؤنيستي كريكاريي عيراقدا، ئةطةريكي واقعي ية لة رةوةندي سياسي عيراقدا. خةلكي كوردستانيش، وةكو باقي خةلكي عيراق، ريطايةكي واقعي  و نزيكةدةستيان لةبةردةمداية بؤئةوةي ستةم و هةلآواردني نةتةوةيي ريشةكيش بكةن و لة ذيانيكي ئازاد و ئارام و خؤشطوزةران بةهرةمةندبن. بؤية بؤ بةهيزكردني بةرةي خةباتي خةلكي ئازاديخوازي عيراق، ئةركي خةلكي كوردستانة هاوشاني ئةو خةلكة بؤ دامةزراندني دةولةتيكي ئازاد و سكولار و دامالراو لةهةر ثيناسةيةكي ديني  و نةتةوةيي ، تآبكؤشن. ئةمة ريطايةكي مةنتقي تر و ئينساني تر و ثيشكةوتوخوازانةية تا ئةوةي ضاوةرآي نةخشةي ناسيؤناليستةكان بكريت كة ض بةلآيةكي ديكة بةسةر ئةم خةلكةدا بهينن!

ثيويستة لة كؤتايي دا ئةوة بليم كة لة حالي حازردا حيزبي ئيمة ثيشنياري جيابونةوةي كوردستان ناكات، واتة ريطاي يةكةم ناخاتة بةردةم خةلكي كوردستان، بةودةليلةي كة لة ئيستادا هيض دةولةتيك لةسةركار ني ية لة عيراقدا كة زولمي نةتةوةيي دذي خةلكي كوردستان بةريوةبةريت، وة ريطايةكي واقعي لةبةردةم خةلكي عيراق و كوردستانداية بؤ ئةوةي دةولةتيكي سكولار و غةيرةقةومي كة نوينةري ئيرادةي سياسي سةرجةم خةلكي عيراق بيت، بآرةضاوكردني دين و نةتةوة و رةطةز و جنسيان، دابمةزرينن و لةسايةي ئةو دةولةتةدا خةلكي كوردزمان و عةرةبزمان و باقي دانيشتواني عيراق هاولآتي خاوةن مافي يةكسان و ئازاد بن، نةك بكرينة رةشةلةشكري شةري دةسةلآت و ساماني ناسيؤناليست و ئيسلامي  و هيزو دةستة بؤرذوايي ية كؤنةثةرستةكان. . . .

خواستي خةلكي كوردزمان بؤ رزطاربوون لةخةتةري طةرانةوةي ستةمي نةتةوايةتي خواستيكي بةرهةقة، هةروةكو خواستي خةلكي عيراق بؤ رزطاربوون لةم سيناريؤ رةشة و دةستراطةيشتنيان بة نان و ئةمنيةت و ذيانيكي شةريف و ئازاد و دةولةتيكي سكولار و غةيرةديني  و غةيرة قةومي . بؤية بةرةي خةباتي حةقخوازانةي خةلكي كوردستان لةطةلَ بةرةي خةباتي خةلكي عيراقداية نةك تةبديل بونيان بة ثةيذةي ناسؤناليستةكاني كورد بؤ طةيشتن بةتةلاري دةسةلآت و سامان! ثيويستة ئةم خةباتة ثيكةوة طرآ بدريتةوة بؤ كؤتايي هينان بة دةورونةخشي سياسي هيزة ناسيؤناليستي  و ئيسلامي ية رةنطاورةنطةكان و بةهرةمةندبووني خةلكي عيراق لة ثيناسةي هاولآتي خاوةن مافي يةكسان و لة ذيانيكي ئازاد و ئارام و بةختةوةر.