مةستوورة تاقة ئةستثرة نية (1)  .... سةديق بابائي

 

13-05-2011 04:46

 

 

كة باسي ميژووي ئةدةبي كورد لة ذابردوو دةكرث، بةتايبةت ئةوكاتة نووسةر و توثژةراني ئةم بوارة دثنة سةر دةوري ژن يا ئافرةتي كورد، وةك تا ئيستا بة زؤري بةرچاو دةكةوث تاقة ذاوچي گوذةپاني خةبات لةم بةشةدا خاتو مةستوورةي ئةردةصان ناودثر دةكرث.

 لةگةص ئةوة كةس بؤي نية نرخي ليهاتوويي ناوبراو كةم كاتةوة، بةصام ئةگةر هينديك وردتر ئاوذ لة لاپةذةكاني مثژووي كوردستان و بة تايبةت كةسايةتي مروضي ژن لة كوردةواريدا بدةينةوة، ئةو جار خاستر بؤمان دةر ئةكةوث كة لةسةر دةماني كؤنترةوة ئافرةت نة تةنيا لةم بوارة، بةصكوو هةر لة حكومةت كردن تا ذينويني و ذاويژكاري سياسي و كومةصايةتي و ئاينث دةوري تايبةتييان گيذاوة.

 لة سةردةمي مادةكان، پاش داگيركردني نةينةوا و ذؤخاندني دةوصةتي ئاشوور، نةينةوا كرا بة ستراپ نشين و ستراپةكةش ئافرةتيكي ليدي بوو، هةروةك لة لايةن (ستابؤنةوة) باس كراوة.

 كةواتة هةر لة دير زةمانةوة سةرةذاي ئةوة ژن توانيويةتي دةوري تايبةتي خوث بگيذث كؤمةصي كورد نرخ و ذيزي خةباتكاري ئةم چين-ةي ذاگرتوة.

 ئاداد. ستراپ، حاكم يا پادشاي هةورامان لة سةردةمي ئةشكانيةكان بوة. ناوبراو بة ناوي خوث سكةي ليداوة، ديويكي ئةم دراوة وينةي خويةتي و ديوةكةيتري ناوي ئاداد-ي پثوةية. لة هةورامان ئيستاش (ئةدا) بؤ وشةي دايك بةكار دثنن.

 لة سةر دةمي فةرمانداري عةباسيةكان (هارون الذشيد) ، كة ناوچةكاني هةورامان موسصمان نةبووبوون و ساصانةيان بة دةوصةتي عةباسي دةدا، ژنيك حاكمي هةورامان بووة. ئةم ژنة حاكمة ساصي 230 –ي كؤچي بة ناوي خؤي دراوي ليداوة.

 شوهرة دينةوةري ناسراو بة فةخرالنسا عالم و عارفي سةدةي شةشي هيجري كچي نةسة كوذي ئةحمد زاناي ناسراوي كوردة.

 ناوبراو لة ساصي482-ي هيجري لة دينةوةر چةند كيلومتري ذوژهةصاتي كرماشان لة پةناي بيستون لة دايك بووة، ساصي533 يا 574 لة بغدا كؤچي دوايي كردوة، بةداخةوة نوسراوةكاني تا ئيستا بة چاپ نةگةيشتوون. شوهرة، پسپوذي عيلمة ئاين يةكان، فةلسةفة، خةت خؤشي و نوسين و ماموستايةتي پيشةي بوة.

 خاتو هؤريزاد-سان هاوسةري ئةسكةندةرسان ساصي 1235 ي كؤچي پاش ئةسكةندةرسان سؤصتاني هةوراماني، كةمةرة- ذةزاو و شامياني بةذيوة بردوة.

 خاتو منيرة-سان (مةنيجة سان) هاوسةري حةيدةرسان ساصي 1242ي كؤچي پلةي سؤصتاني هةوراماني بة دةست هيناوة.

 خاتو مينا كچي ذوسةم- سان سةرؤكي هةروامان ذاويژكاري لثهاتووي جافرسان بووة.

 لة ذيزي هؤنةراني هةورامي و هةورامي ويژدا ويراي مةستوورة خان ژني خاوةن زةوق و ويژةوان كةم نين كة سةرةذاي خزمةتي ويژةي كوردي بؤ ذينويني خةصك و پةروةردة و بار هينان و پةرة پث داني ئايني خؤيان تثكؤشاون و لة سةردةماني زور كؤندا پسپوذييان لة بوارة جيا، جياكاني تر وةك موسيقا-ش نيشان داوة.

 داية تةورثزي هةورامي (سةدةي چوارةمي كؤچي) خاوةني بةرهةمي بةنرخ لة چوار چثوةي دوو بةيتي پاراو و دص نشينة، كة لة مةيداني زانياري، فةرهةنگ و ويژة دا مثژووي ئةدةبي كوردي دةوصةمةند كردووة.

 ئةم كةصة ژنة بة سؤزي ئةويني ذاستةقينةي خؤي و بة نةواي جؤش و خرؤشي تةنبوورةكةي لة جةم خانةدا دص و دةماري ياراني دص بةستةي ئايني (ياري) هيناوةتة جؤش.

 ئةمة وينةيةكة لة شيعرةكاني كة وةسفي حاصاتي دةرووني خؤي و ئايني ياري دةكا:

ذازةن پياصةم، ذازةن پياصةم سةرسامم نةبةزم، ذازةن پياصةم

بادةي پياصةم، ياوا وة ناصةم چمكة، ناصةكةم، بةرز بث نة عاصةم

 پياصةي مةيةكةم لة شاري نهيني يةوة پثم دراوة. من لة بةزمي جةم و جةمخانةي خواناسي دا سةرم سووذ ماوة.

 ئةو مةية لة ناو پياصةكةم دا بوو گةيشتة فريام، وريايي و هيزي پث بةخشيم، بوو بة هؤي گذ سةندني ناصة و بصيسةي سؤزي دةرونم لة دةربذيني هةست و ئارةزووم دا.

 خواردنةوةي ئةو مةية ئارامي و سؤكناي بة جوشي دصم بةخشي و ئةوةني كردمةوة، بؤيي سةرسامم لة ذةمز و ذازي ئةم نهيني ية مةزنة كة لة ئاييني ياري دا پثم گةيشت.

 فاتمة لؤذة-ي گؤران سةدةي پينجةمي كؤچي لة هةورامان ژياوة، گؤذي لة پةناي گؤذي باوة تايةري هةمةداني ية. فاتمة شةيداي ئايني ياري بووة لة مةكتةبي پيري عاشقان بابة تايةر-ي هةورامان گةريدة وانةي ئةوين بة ئايني كوردان فير بووة و بؤ پةرةپيداني ئةم باوةذة ساتث ئارام ناگري تا دةگاتة پلةي باوةذ پي كراوي.

 بابي فاتمة وةسفي ذچةي ئايني ياري دةكا و دةصي:

 ذازدار ياريم، ذاز دار ياريم وة فةرمان شا ذازدار ياريم

 شاهم بةزةييش ئاما وةزاريم ذاز كةرد وة دةرمان دةردةكةي كاريم

 بة فةرمان و دةستووري (شاخوشين) من ذاز داري ذيبازي (ياريم) . شا بةزةيي هات بة گريان و زاريما. ئةو سؤزي ذاستةقينةي دصي مني ناسي، و ذازي ياري بة من سپارد، واتة بة ئةندامي گرؤي ئةغياران وةرگيرام، ئةم نهينية-ي كردة دةردي كاريم و (شةرةفي متمانةم وةرگرت) .

 ذازداري يةكيك لة پلةو پاية گرينگةكاني ئايني يارسان (ياري-ئةهلي هةق-ة) كانة، كة بؤ گةيشتن بة ئةم پاية واتة جيگاي متمانة بوون، پيويست بة تيكوشان و سلووكي فراوان دةكا.

 دريژةي هةية. . . . . . . . . . .