13-05-2011 04:57

ثاش 12 سالَي شةري ناوخؤ شاري مؤستاري بؤسنةو هرزؤطؤظينا يةكدةطريَتةوة..! ئامادةكردني لة مالَثةرِي ايلافةوة : شـــيَرزاد هةيني

Sherzad55@hotmail.com.

 

شاري مؤستار

 

شاري مؤستاري ديرؤكي هرزؤطؤظيناي خؤرئاواي باشووري ولات، ثاش شةرِي 12 سالَةي نيَوان سالاَني   1992ـ   1995، بة سةرثةرشتي نويَنةري  مفةوةزيةتي بالاي مةدني، ئةم شارة يةكي طرتووة. ثاش ئةوةي سياسةتمةداراني موسلمان و كروات، خؤيان نةيانتواني ثاش ضةندين مانط لة دانوستان ئةو ثرؤسةية جيَبةجيَ بكةن.

بةندةكاني ريَكةوتنامةكة، كة لةم رؤذانةدا دةكةويَتة قؤناخي جيَبةجيَكردن، دةستةيةكي هاوبةش لة نويَنةري نةتةوةكان شارةكة بةريَوة دةبةن.

لةجياتي ئةم ضظاتةي ئيَستايان، كةوا شارةكةي كردؤتة شةش ثارضةو 194 نويَنةري تيَداية. ئةمجارة، ضظاتةكة 35 ئةندام دةبيَت، لةوانة 15 ي كروات و  15ي ئيسلام و 4 يان  نويَنةري سربةكانن، ئةنداميَكيان بؤ كةمة نةتةوةكانيش داناوة.

بةرثرسي مفةوةزيةتي  مةدةني بالا، وتويةتي: لةمةودوا هيض نةتةوةيةك ناتوانيَ بة ثيَي ئةم ثيَكهاتة بةشي نةتةوةيةكي تر بخوات، كةس سةردةست نابيَ،  هةموو حزبةكانيش ثابةندي دةبن.

بةثيَي ئةو را ثرسيةي كةوا مفةوةزيةتي مةدةني بالا ئةنجامي داوة 60 % هاولاتيان ئةم رةوش و ضظاتةكةيان ثةسندة، زؤر لة دابةشكردنةكةي جاران سةركةوتووترة، كةوا شارةكةي كردبووة شةش ناوضة، سيَ بؤ كرواتةكان و سيَش بؤ موسلمانةكانة، هةر طروثةش بة جياو بؤ خؤيان كاريان دةكردو ئالؤزي بةريَوةبردنيش هةبوو، ئةوةش مةسرةفي شارةكةي زؤرتركردبوو.

وةنةبيَ ئةو ريَكةوتنةش بة دلَي هةردوو حزبي سةرةكي ولاتيش بوبيَت، هةردوولا وا دةزانن دةستةلاَتيان كةمكراوةتةوة، بةرثرسي حزبي يةكيتي ديمكراتي كرواتي لة مؤستار جؤزيف ميردزور، ئةم ضظاتة بةراست و ديمكرات نازانيَت، ئةو وا دةزانيَ دةستةلاَتيان لة 65 % بؤ 43 % كةمكراوةتةوة. هةروةها حزبي كاري ديمكراتي بؤسني، خؤيان بةبيَ دةستةلاَت دةزانن. بةرثرسةكةيان وتويةتي: سةرؤكي شارةواني هةر كروات دةبيَت، ئةوةش بؤ ئيَمة لاوازي و بيَ دةستةلاَتية. بةرامبةر ئةوةش هيَزةكاني ئؤثوزسيؤن ئةوة بة دةستكةوتيَكي ضاك دةزانن، واش ليَكدةدةنةوة، ئةو ريَكةوتنامةية، ولات بةرةو كةناري ئارامي و ئاشتي دةبات.

كؤمةلطاي ئةورؤثيش طةشبينن، ئةو رةوشة تازةو ئةم ريَكةوتنامةية، بة هةنطاويَكي ثؤزةتيظ دةزانن، وا ضاوةروان دةكةن  بؤسنةو هرزوطؤظينا بةرةو ئاميَزي ئةوان دةبات.

بةرثرسي مفةوةزيةتي بالاش، وا دةزانيَ بؤ بةرذةوةندي طشتي ئةوان، ئةم ريَكةوتنةي لةسةر فةرزكردوون، ئةوةش ثاش ئةوةي ضةندين ريَكةوتني نيَوانيان هةلَوةشايةوةو متمانةش لة نيَوانياندا نةمابوو، ضونكة ئةوان خؤيان ضةندين ريَكةوتنيان مؤركرد، نةطةيشتن بة كةناري ئارامي و ثيَشكةوتن، لة هةموويان بةرضاوتر، ريَكةوتني ( دايتؤن ) بوو، كةوا شةرِي بؤسنةو هرزوطؤظيناي كؤتايي ثيَهيَنا.

بةثيَي ئةم ريَكةوتنة، ولات بووة دوو ثارضة. يةكةميان لةسةر 49% خاكي ولات، ناونرا ( كؤماري سربي بؤسنا ). ثارضةكةي تريشي ناونرا، ( يةكيتي بؤسني كرواتي ) ئةويش لةسةر 51% خاكي ولات.

ئةو ريَكةوتنةش كة لةم دواييةدا مؤركرا، ثاش ضاككردنةوةي ثردي مؤستارةوة هات، كةوا سونبلي شارةكةية. ئةو ثردةش لة سالَي 1993 لة لايةن كرواتةكان رووخيَنرا، كةوا ميَذووةكةي بؤ سالَ 1566 دةطةريَتةوة، هيواش زؤرة لة بةهاري داهاتوودا بة رووي دانيشتواني شاري مؤستار بكريَتةوة.