رؤذي جيهاني ذنان ... كورتةيةك لة مصذووي أؤذي ذنان ... ضرؤ زةند

 

Zandchro@hotmail. com

هةرضةند أؤذطار بروات، كصشةي ئافرةت وةك كصشةيةكي زؤر خاوةن حةق خؤي دةسةثصنص. مصذوي ضةوساندنةوةي ئافرةت لة سةدةكاني ثصش زاين و زيندة بةضال تا ئةمرؤي ثصشكةوتن و تةكنةلؤجيا. بةجيهاني كردنةوةي خةباتي ذن دذي ضةوساندنةوة مصذووي هةية، لة درصذةي ئةم مصذوةشدا توانيان هةندص سةربةستي بةدةست بصنن و ذؤذي جيهاني ذن بكةنة رةمزصكي خةبات لة مصذودا كة لصرةوة دةستي ثصكرد.

لة كؤتايي سالي 1857 لة شاري نيؤرك لة ئةمريكا ئاطرصكي طةورة بةربوو لة كارطةي دروستكردني جلوبةرط. زؤربةي زؤري كرصكارةكاني ئةو كارطةية ذن بوون، ئةوان كاري طرانيان دةكرد بةرامبةر مووضةيةكي كةم لة سةعاتي كاري زؤردا. لة كاتي ئاطرةكةدا ذنةكان رايان كرد بةرةو دةرةوة تا لةمةترسي مةرط رزطاربن، بةلام ئةو دةرطايانةي كة لة ثشتي كارطةكةدا كة بؤ مةترسي روداوي كوتو ثرو ئاطر بةربوون دروست كرابوون داخرابوون، نةبا كرصكارة ذنةكان ثشوويةك بدةن يا طفتوطؤبكةن لة كاتي ووضان يا جطةرةكصشاندا. لةو رؤذةدا بة سةدان ذن سووتان وة زياتر لة 140 طيانيان لةدةستدا كة زؤرييان ثةناهةندة بوون. لة مصذوودا وةك كارةساتصكي طةورةي دلتةزصن كة دذي مرؤظايةتي بوو لة قةلةم درا. لةو سةردةمة، ذن لة ئةمةريكا مافي دةنطدانيان نةبوو. موضةي ذن نيوةي موضةي ثياو بوو بؤ هةمان كاري يةكسان. لة سالي1859 دا ذنان لة كارطةيةكي طةورة لة ئةمةريكا بؤ يةكةم جار مانيان طرت، لة25 مانطي مارض لة رؤذصكدا كة كيذصكي تةمةن 26 سال بة هةواي ثيسي ناو كارطةكة مرد. لة 8ي مارسي 1908 لة نيؤرك لة دذي بص مافي وة بؤ كةم كردنةوةي سةعاتي كار ثانزة هةزار ذن دةنطي نارةزاييان بلند كرد ووتيان بةلي نانمان دةوص، بةلام جواني ذينو خوشةويستيشمان دةوص بة سرودص بةناوي" نان و ذيان"

 (Bread - Rose)

بوو بة سروودي ئينتةرناسيؤنالي رؤذي ذنان وة لة 8 مارسي هةموو سالصكدا وةك رةمزيكي خةباتي ذنان دةوترصتةوة. سالص دواي ئةم مانطرتنة ثارتي سؤشيال لة ئةمةريكا رؤذي ذنيان بة رةسمي ناساند وة لة هةفتةي ضوارةمي مانطي فصبرايةر 26-2-1909 تا سالي 1910 ذنان لة 17 دةولةتي دنياوة لة دانمارك ضاوثصكةوتنيان كرد بؤ بة جيهاني بووني مافي ذن. وة لة 19 مارض سالي 1911 زياتر لة لة ملصؤنص كةس بةشداريان كرد لة يةكةم رؤذي جيهاني ذنان لة ئؤستريا، دانمارك، ئةلمانيا، ثاشان سويسرا. لة 1913 لةدوا يةكشةمةي فصبرايةر بؤ يةكةم جار لة رووسيا رؤذي جيهاني ذنان بة رةسمي ناسرا. لة سالي 1945 لة شاري سانفرانسيسكؤي ئةمةريكا مافي ذن وةك مافي مرؤظ ئيمزا كرا لة لايةن نةتةوة يةكطرتوةكانةوة. لة 66 سالي رابردوودا مووضةي ذنان دةستنيشان كرا. لة سالي 1977 بة رةسمي داننرا بة مووضةييةكسان بةرامبةر كاري يةكساني ذن و ثياو كة دةسكةوتصكي زؤر بةنرخة بؤ ذن. ئةمرؤ رؤذي 8 مارس لة سةراثاي وولاتاني دنيا بة رةسمي دةناسرص. لةجواني ئةو رؤذةدا ذنان رؤذصكي نوص بةدي دةكةن كة نان و ذيني تيابص. بة هةنطاوي ذن و ثياو بؤ يةكساني بص قةيدو شةرت لة ثصناو هصنانةدي كؤمةلطايةكي مؤدصرن وة دوارؤذصكي ثرشنطداتر بؤ ذناني دونيا، لةم هةزارة نوصيةدا. ئةم رؤذة ثيرؤز بص لة دايكم، لة ذني كورد ثاشان لة ذنناني جيهان، هةزار ضةثكة طولي بؤندار صصشكةشيان بص لة أؤذي جيهاني ذنا.

March 3، 2004

سةرضاوةكان

ٌٌRyerson University Women’s Centre

International Women’s Day