لة يادي هةلَبجة دا .... هيدايةت مةلا عةلي

 

بؤ من قسةكردن لةسةر هةلَةبجة دوو لايةني هةية يةكةميان لةوشارة لة دايك بووم و لة هةموو كؤلاَن و طةرِةكةكاني لة طؤرِةثانةكاني ياري لة هةموو سةيرانطاكان و لة طةلَ هاورِيَ و دؤست و خؤشةوويستةكانم دةيان يادطاري تالَ و شيرينمانثيَكةوة هةية كة لةباري ئينسانيةوة هةتا ئيَستاش بؤ ئةو رِؤذانة ئةطةرِيَمةوة و ناتوانم بؤ يةك ضركة فةرامؤشيان بكةمدووةميان وةك كةسيَكي كؤمؤنيست بةرانبةر هةموو ناعةدالةتي و تاوانيَك كة ئةنجام دةدريَت ناتوانم بيَ هةلَوويَست بمبة تايبةت كارةساتي كيميا باراني هةلَةبجة كة لة ئاستي يةكيَك تاوانة طةورةكاني سةدةي بيستةم دةذميَردريَت لة جيهان دا.

 

 كيمياباراني هةلَةبجة لة ضوار ضيَوةي هاوكيَشةيةكي سياسي و ئابووري و كؤمةلاَيةتي تايبةت دا رِووي دا كة زلهيَزةجيهانيةكان و دةوولَةتة كؤنةثةرستةكاني ناووضةكة و ناسيؤناليزمي كورد و دةستةو تاقمي ئيسلامي بةشداريان تيَدا كردو طةورةترين تاوانيان بةرانبةر بةشةريةت و خةلَكي شار ي هةلَةبجةي بيَ ديفاع ئةنجام دا.

 رِذيَمي سةركووتطةر و دذة ئينساني لة ناو ضووي بةعس بةم كارةي لاثةرِةيةكي تري لة ميَذووة رِةشةكةي ثرِكردةوة و نيشاني دا كة نيزامي سةرمايةداري كة ئةو نوويَنةرايةتي ئةكرد لة عيَراق بة يةك جاري طةندةلَ بووةو تواناي مانةوةي نةماوة بة ئاطرو ئاسن نةبيَت.

 دذة ئينساني بووني ئةم دةستةلاَتة بة جؤريَك بوو تةنانةت هةناسةداني لة ئينسانةكان ياساغ ئةكرد دايك و باوكي مةجبوور بة فرِيَداني كؤرثةكةيان ئةكرد دةستي سةدان ئازيزاني لة يةك ترازان و بؤ هةتا هةتاي لة يةكتري جياي كردنةوة خةوني هةزاران ئينساني دلَ ثرِ لة هيواي خستة ذيَر ضالَةوة.

 هةر كون و كةلةبةريَكي هةلَةبجة لة كاتي ئةو تاوانةدا ئةطةر باسي بكةيت سةدان ضيرؤك و سةدان داستان و سةدان تراذيدياي ئينسانية هاواري منالَ قيذةي ذنان كةوتن و هةلَسانةوةي بةسالاَضوان رِاكشاني زياتر لة ثيَنج هةزار ئينساني شةكةت بةدةست هةناسةدانةوة.

 نالَةي تؤث و دةنطي ئةلاَهولئةكبةر و بذي بةرةي كوردوستاني وويَنةيةكي زؤر غةريبي ئةو شارة بوو.

 كاريطةري ئةو تاوانة هةتا ئيَستاش لة هةموو رِوويةكةوة ديارة بة تايبةت دةيان نةخؤشي بؤ ماوةو سةدان ئينساني ثةكةوتةو ضةندين كيَشةي كؤمةلاَيةتي و دياردةي دةرووني تةنانةت لة سةر ئاو زةوي و كشتووكالَي ناوضةكةش سةنطيني خؤي هةية.

 كيميا باراني هةلَةبجة لة كاتي خؤي دا وةك تاوانيَك لة لايةن دةوولَةتة زلهيَزةكانةوة ثةردةي بةسةردا دراو تةنانةت وةك هةوالَيَكيش ئامادة نةبوون لة سةر ديَرِي طؤظاريَك يان رِؤذنامةيةك باسي بكةن ضوونكة ئةو سةردةمة بةعس و سةدامبؤ ئةوان ثاريَزةري بةوابةي شةرقي بوو.

 ئينكاري مةرطي ثيَنج هةزار ئينسانيان كرد لة طةلَ ئاوارةبووني سةدان هةزار و بريندار بووني زياتر لة دة هةزار كةس هيض يةكيَك لة مانطة دةست كردةكانيان ئاثوراي خةلَكي هةلَهاتووي نةئةبيني هيضيةكيَك لة دةزطا موخابةراتيةكانيان كة ئاطايان لة خشةي مار و ميَرووة بةم هةوالَةيان نةزاني.

 تةنانةت ئةو ضةند بريندارةي كة برانة بريتانيا بؤ ضارةسةر زؤر بةخيَراي لة ثةيوةنديةكي نهيَني دا بة تاريكي لة فرِؤكة خانةيةكي ئيَران دايانطرتن كة ئةكرا ئةوانة وةك نموونةي زيندووي ئةو تاوانة و بةكار هيَناني ضةكي كيمياي بة كاربهيَنراناية.

 بةلاَم ئةوانلة نيَوان خةلَك و دةستةلاَتي بةعس دووةميان هةلَبذارد ضوونكة بةرذةوةنديةكانيان بةو دةرِؤشت بة رِيَوة ئةوةي ئيَستا دؤستة كؤنةكاني بةعس هةلاَو هورياي مافي مرؤظ و ديموكراسي و رِووخاني ديكتاتؤرةكانيان هةلَكردووة هيض ني ية بيَجطةلة ديووي دووةمي هةلَوويَستي نا ئينساني رِابووروويان.

 خةلَكي هةلَةبجة لة ميَذووي خؤي دا زؤر تاوان و قةتلَ و عاميبة رانبةر كراوة هةموو كاتيَك ئةم شارة مةيداني شةرِو كيَشمة كيَشي نيَوان دةستةلاَتداران بووة و خةلَكي ئةم شارة وةكوةسيلةي سيناريؤو وةك رِةهائين سةير كراوون بؤ جمهوري كؤنةثةرستي ئيسلامي و دةسةلاَتي بةعس و ئةحزابي قةومي ودةستةوتاقمي ئيسلامي هةطيز ذياني خةلَك و ضارةنووسيان جيَطةي بضووكترين سةرنجيان نةبووة بؤية بؤ هةر كاريَكيانئةوةندة بؤيان طرنط بووة كة ئةوان ضيان لة دةسةلاَت دةست ئةكةويَت نةك خةلَك ضي بة سةر ديَت كة هةلَةبجة يةكيَك لةو رِووداوة جةرط برِانةية وة هةموويان بؤ بةشي خؤيان لةم سيناريؤ دذة ئينساني و هةرطيز لة بيرنةضووة دا دةوريانطيَرِا.

 ئةطةر كةسيَك طازي خةردةل و سيانيد زةفةري ثيَ نةبرد و رِاي كرد و ذياني خؤي لة دةست مةرط رِزطار كرد ضوونكة ئةحزابي قةومي و دةستةوتاقمي ئيسلامي هةلةبجةيان بة ضؤلَي نةئةوويست ئةو خةلَكةيان طيَرِايةوةو كردنيانة سووتةمةني شةراكةت و بةشيان لة دةسكةووتةكانيان.

 لة دواي رِاثةريني ئازار و كردنة دةرةوةي هيَزة سةركوتطةرةكاني بةعس لة لايةن خةلَكةوة ئةحزابي قةوومي كورد دةسةلاَتيان طرتوو بة دةسةلاَتي ئةمان خةلَكي هةلَةبجة رِووبةرِووي جؤريَكي تر لة كيمياي بوويةوة شةرِي ناوخؤي نيَوان ئةحزابةكان كوذراني سةدان كةس طةمارؤي ئابووري لةسةر ئةم شارة لةلايةن هيَزي ميليشياكانةوة كردني طةرِةك و كؤلاَنةكان و ناو دةست و ثيَ ي خةلَك بة جيَطاي شةرِ ئةسير كووشتن مةحروومكردني خةلَك لة سةرةتاي ترين ثيَداوويستيةكاني ذيان بة هؤي كيًَشةي دةستةلاَت لة نيَوان ئةحزابةكان شةريك كردن و زةمينة خؤش كردن بؤ نفووزي دةستةوتاقمي تيرؤريستي ئيسلامي بة يةكجاري ذياني خةلَكي رِووبةرِووي دؤزةخيَك كردةوة بةمكارانة ضةندين سالَ لة رِووي فةرهةنطي و سياسي و كؤمةلاَيةتي يةوة ذياني خةلَكيان بؤ دواوة برد لة ذيَر دةستةلاَتي ئةمانةو قةقؤ بةدةستةكاني ئيسلام دا هةرضي دياردةي شارستاني هةية جاريَكي تر كيمياي ليَي دايةوة سةيران و طؤراني حةرامكرا، شانؤطةري تةقةي ليَكرا، كؤرِوسيمينار بةيةكجاري قفلَي ليَدرا، جل و بةرطي ئازادانةي ذنان كووشتني لةسةر رِاطةيةنرا، تةنانةت كار بةوة طةشت بة دووربين سةيري مالاَن بكةن بزانن لة مالَةوة ذنان سةريان رِووتة يان نا، شؤفيَرةكاني هيَلَي تةويَلةو بيارة لة جياتي تايةي سثيَر سةرثؤشي سثيَريان ثيَ بوو ضوونكة مووجاهيدةكان رِيَطايان نة ئةدا ذناني سةررِووت بضنة خاكي ئيسلامةوة، لة هةمووي جيَطا ي شةرمةزاري تر قةدةغةكردني تاولَة و دؤمينة، فرؤشتني ئةو سابوونانةي كةويَنةي كضي تيَداية، لة طةلَ دةيان سووكايةتي و ئيهانةي رِؤذانة بة خةلَك، زالَ كردني فةزاي سةربازي كة هيض مةجاليَكي بؤ ذياني ئاساي و رِؤتيني خةلَك نةهيَشتبوويةوة، ئةمانة بةشيَكي زؤر بضووك و كةميَكة لة تاوانانةي كة تاقمةكةي ئيسلام و ناسيؤناليستةكان ئةنجاميان دةدا بؤ رِاطرتني دلَي جمهووري ئيسلامي و تةوازني هيَزي خؤيان ئيتر كيَ دةبيَتة سووتةمةني طرنط ني ية.

 خةلَكي هةلَةبجة هةميشة لة لايةن دةستةلاَتةكانةوة وةك وةسيلةيةك بؤ شانؤطةرية ساختةكانيان سةير كراوون وة خةلَكيان بؤ ئامانجي سياسي و مةرامي خؤيان بةكار هيَناوة ئةوا بؤ جاريَكي تريش لة دواي زياتر لة يانزة مانط لةرِووخاني رِذيَمي بةعس تاوانباري وةك كؤلَن ثاولَ لة طةلَ سةراني ئةحزابي قةوومي جاريَكي تر خةلَكي هةلَةبجةيانبؤ ئةنجام داني شانؤطةريةكي تر كؤ كردةوة لة كاتيَكدا ئةمةريكاو بةريتانياو هاوثةيمانةكاني رِؤذانة سياسةتةكانيانرِوو لة خوار ئةكات و ضةكة كؤكوذيةكان كة وةسيلي دةستيان بوو بؤ داطير كردني عيَراق بؤيان نةدؤزرايةوة ئةوا ئةيانةويَتئةو خةلَكةي شانزةسالَ لةمةوثيَش طوويَيان لة زريكةو هاواري نةبوو وةك نموونةيةك لة بةكار هيَناني ضةكي كؤكووذي نيشاني بدات بؤ كرِينةوةي رِووي دزيَوي دذة ئينساني خؤيان و كةم كردنةوةي فشار لة سةر دةسةلاَتةكةيان.

 لة عيَراق دا ئالَ و طؤرِي طةورة رِووي داوةو لةم وةزعةدا خةلَكي كوردوستان و عيَراق رِووبةرِووي كارةسات و ذيانيَكي بيَحةددذوارو نا ئينساني بؤتةوة كة زيانةكاني بة قيمةتي لة دةست داني طيان و ذياني هةزاران ئينسان بةرِيَوة ئةضيَت بةجؤريَكة خةلَكي عيَراقي بةرانبةر وةشاندني طورزيَك رِاطرتووة كة هيضي لة كيميا باران كةمتر ني ية.

 نة مةجليسي حووكم نة فيدرالَيةت ناتوانن وةلاَم بة كؤتاي هيَناني مةرطةسات و رِوونةدانةوةي كيماباران و هةموو ئةو تاوانانة بةنةوة كة بةسةر خةلَك دا هاتووة ضوونكة خؤيان بةشيَك بوون لةو تاوانانةو ئيَستاش هةموو تاوانةكان هةرخؤيانن نة دةستورة كةيان نة دابةش كردني دةستةلاَت و داهاتةكةيان يةك زةرِة ثةيوةندي ني ية بة خةلَكةوة وة ناتوانيَت يةك زامي خةلَك سارِيَذ بكات وة بةر بة هةلَبجةكاني تر بطريَت بة ثيَضةوانةوة سيناريؤيةك كة ئةوان سوار ضاكي بوون خةريكة هةلَةبجةيةكي طةورة ئةخولَقيَنيَت.

 ئةوةي ئيَستا لة هةلَةبجة هةية خيَر و سةدةقةي كةس ني ية بةري رِنج و مانووبووني و مقاوةمةتي خةلَكي هةلةبجةية لة بةرانبةر تيرؤريزمي ئيسلامي و ئةحزابي قةوومي كة ضةند سالَة ذياني هاووضةرخ و ثيَشكةووتووخوازانةيان لةخةلَكي ئةم شارة تيَك داوة.

 هيَرشيَك كة ضةند سالَة بؤ سةر خةلَكي ئةم شارة ئةكريَت بة زةخيرةيةكي تةبليغاتي كة ئةحزابي قةومي بةرِيَيان خستووة قةرةبوو ناكريَتةوة.

 ئالَ و طؤرِ لة ذياني واعقي خةلَكي هةلَةبجة و كوردوستان و عيَراق لة ئايندةيةكداية كة بة دةست خؤيانةوة بيَت نةككؤمةلَيَك سةرؤك عةشرةت و عةمامة بةسةر و سةراني ناسيؤناليستي كورد و عةرةب.

 خةلَكي هةلَةبجة، ئازاديخوازان، رِؤشنبيرة بة هةلَوويَستةكان، لاوان، ذنان، لايةنطران لة مافةكاني مرؤظ، سةرجةمخةلَكي كوردوستان و عيَراقرِوونةدانةوةي هةلًَةبجةيةكي تر، كؤتاي هيَنان بة سةركووت، ترس لة طةرِانةوةو هةرِشةي ستةمي ميلي، بةر طرتن بةدةسةلاَتي رِةشي سةدر و باقرةكان، لة طرةوي هاتنة مةيداني ئيرادةي خةلَك داية بؤ دياري كردني ضارةنووسيان وة دانانيدةستوو رو ياسايةك كة مافة فةردي و مةدةنيةكاني خةلَك بثاريَزيَت.

 بؤ ئةو ذيانة بؤ ئةو ئايندةية كة ئينسانةكان ئةتوانن ئازاد و يةكسان بذين وة بةر بة كارةساتةكان و هةلَةبجةكان بطيريَت ئةمرِؤ حيزبي كؤمؤنيستي كريَكاري عيَراق لة مةيدان داية خةبات دةكات بؤ دةست كؤتا كردني دةسةلاَتي رِةشيسةرماية بةسةر ذيان و طةزةراني خةلَك دا با ئةو حيزبة بة هيَز بكةين و لة دةووري كؤ ببينةوة تا كؤتاي بة هةموو مةرطةساتةكان بيَنين.

 بةرةو ذيانيَكي شايستة بة ئينسان

دانيمارك