بةخةيالَي كردني واقيعيَك: "ضيرؤكةوتاريَك دةربارةي كيَشةكةي دةربةنديخان" ... خاليدعبدالكريم حمة لاو*

 

 ض زةمةنيَكي رِوناكة، ئةوةتا هةموو مرؤظةكان دةبينم حةزلةسةماكردن دةكةن، ض دوونيايةكيرِووناكة، ئاليَرةداية!ضؤن ولةكويَوةئةم رِوناكي يةيدابوو واديارةسةردةمانيَك لةتاريكيدا ذياوين بؤية ئةوةندةتامةزرؤي رِوناكين، ئاخ ... رِوناكي!ئةيباشة لةهةنديَك كؤلاَنةكاني مةملةكةت طويَم لةهاوار كردنة، طويَم لةرِةخنةية دةبيستم خةلَكيبيَزارن لةئازاديوبةمةملةكةتةتاريكستانةكةي جاران دايدةنيَن. رِيشسثيان دةليَن: زؤرمان لةطةلَ طةنجةكاندا ووت برِوايان ثيَنةكردين وطةنجان دةلَيَن:كةيبطةيينة بةهةشتةكاني ئةوروثاو لةطةلَ ياري ضاوشين وثيَستثةمةيي ودانيشتني شةمثانياو…. . هتد رِابويَرين؟منالاَن هاواردةكةن بيَزارين لةسيستةمي ثةروةردة ومامؤستا كاسةي سةرمانيبرد ئةو دارا ية تاكةي تةنها داردةبينيَت لةم ولاَتةدا ئةي بؤشتةكانيتر نابينيَت؟ ئةيطؤرِستاني ميَذوو بؤنابينَت؟ئيَمةئيتر بيَزارين لةم وانانة، نامانةويَت جاريَكيتر دارا تةنها دارببينيَت، ئةي ذنان ضيدةليَن؟ ضي بليَن ئةوان بةدواي ئةم رِوناكيةدا دةطةرِان ئيَستا خؤيان كؤمةلَ رِووناك دةكةنةوة، نةوةدةخةنةوة بؤخزمةتكردني مةملةكةت ثياودةخةنةوة بؤ دريَذةدان بةشؤرِش، ثيرؤزي ذن زؤرة لةمةملةكةتدا ئةمانةية والةكؤمةلَ دةكات شويَنيَكي تايبةتي بؤ ذن دابنيَت، هةرطيز هةولَنةدات بيخاتة شويَن ثياو و درِندةي بكات، بمبورن ووشةيةك نية لةمةملكةتي ئيَمةدا ناوي درِندةبيَت ئارامي و رِووناكييةك ولاَتي ئيَمةيطرتؤتةوةمرؤظةكانيهةموولةشويَني خؤي داناوة، مندالَ لةشويَن مندالَ، مامؤستا لةشويَن مامؤستا، ثيشةوةرلةشويَن ثيشةوةر، طةنج، ذن، ثياو، سةركردة، دةولَةمةند، …. . هةرهةموويان لةشويََني خؤيان، ئيتر ض ثيَويست دةكات مافةكان تيَكةلَ بكريَن مرؤظيَك مافي برا مرؤظةكةي تري زةوت بكات و لةسةرحسابي ئةواني تر (خؤشطوزةراني، موضة وثلةوثاية، خانوو، زةوي، ئؤتؤمبيل) بؤخؤي دابين بكات نةخيَر شتي وا نيية ونابي، ئةوةتا هةردويَنيبينيم، مفةوةزيَك كرابة عةقيد يةكسةر ياسا كاري خؤي كرد بةرامبةري، كارمةنديَكي ثرسطة كرابة مفةوةز ياساهاواري لي هةلَسا، ثياويَك سي ثارضةزةوي لةشويَنيَكدا وةرطرت ياسا تورِة بوو، هةر دويَني بوو بينيم ئةوانةي ناويان كاك جاسوس بوو لةبةردةم دادطايطةلدا ضؤكيان دادا وداواي ليَبوردنيان لة خويَني شةهيدان كرد. ئةمةية ولآتي حةكيمان، ئةمةية ئةو ولآتةي كة (ئةفلآتون) ي جوانةمةرط هةتالة دونيادا مابوو هةولَيدا ئةو ولآتة يؤتؤثياية بيَنيَتة سةرواقيع بةلآم ئةو سةري نايةوة ونةيبيني، خؤزطة بمايةو مةملةكةتةكةي ئيَمةي بديباية وبيزانياية ئةوفةيلةسوفانة حوكمي ناكةن كةئةو دياري كردبوون. لةم خةيالَةدابووم لةطةلَ خؤمدا نةستم بةرةو سةيركردني ديمةني دةرةوة رِايكيَشام كةسةيرمكرد و ضوومة بالَةكؤني ذوورةكةم، زؤر دةبةنط بووم وام هةست كرد، مةملةكةت رِاستةرِووناكة وهةموو مرؤظةكان بةزماني خؤم قسةدةكةن وبةرثرساني ولآت كةس وكاري هةموومانن، بةلآم ولآتم بيني ترسام كةهةموو كون وكةلةبةروكؤلآنةكان طيراون طةورة ثياوان خؤيان دةشارنةوة، بم بورن خؤيان دةثاريَزن طواية دةلَيَن رِووناكي ولآتةكةمان وئاراميةكةي خةريكةدةكةويَتة بةرثةلاماري ناحةزان، كة طةرِامةوة ذورةكةم هةناسةيةكيقولَم هلَمذيو خؤم فرِي داية ئاميَزي كتيَبخانة ضكؤلآنةكةم ودةستم بردبؤ (رِؤماني مةزراي حةيوانةكان) بؤ ئةوةي بيخويَنمةوةو ضةند غةميَك لةبيرخؤم بةرمةوة، هةرلةوكاتةدا كتيَبيَكي قورس كةبةسةركتيبخانةكةمةوةبوو بةناوي (بذي سةركردةكاني ولآت) لةنوسينيي كؤمةلَيَك رِووناكبير، كةوتةخوارةوةو دايبةسةردةستمداو شكاندي، بةلآم لةئازاري دةستم دا (مةزراي حةيوانةكان) م بيرضوةوةو، شتيَكي تري خستةوة يادم لةسةردةمي مندالَيمدا كةلة قوتابخانة بوين، ئةوكات كةدةيكردة سةردةميتاريكيو ئازاريئينسانةكان رِؤذيَك من وهاورِيَيةكي خؤشتةويستم، ئةوكات كةئةبوو ويَنةي سةرؤكة درِندةكةي وولآت لةنيَو هةمووثؤلةكاندا هةلَبواسراية، ئيَمةش ئةو ويَنةية زؤربيَزاري كردبوين ضونكة رِؤذانة دةمانبيست لةسةردةستي ئةو درِندةية بةهةزارةهامرؤظـ دةكوذري، زيندةبةضالَ دةكري، بؤيةهاورِيَكةم برِياريدا ويَنةكة بشكيَنيَ منيش هةنديَك ئامؤذطاريم كردو وتم لة وانةية تووشي كيَشةيةك ببين ضونكة بةرِيَوبةرو مامؤستاكان هةر هةموويان جاسوسن، هةر لةم قسانةدا بووم ئةوةندةم زاني هاورِيَكةم ثيَلاَوةكةي داكةندو طرتيية ويَنةي ديكتاتؤرةكة و ثيَلآوةكة طةرِايةوة بؤ خؤيو داي بةتةوقي سةريدا و شكاندي. ض بيرةوةرييةكة بؤية برِيارم دا خويَندنةوةي رِؤمانةكة بؤ كاتيَكي تر دوا بخةم. دواتر هةر نةم ويست دوور بكةومةوة لة كتيَبخانة ضكؤلانةكةم، دةفتةري بيرةوةريةكاني مامم كردةوةكة بةناحةقي شةهيديان كرد، ئةفسوس ض ضيرؤكيَكي تالَي دةطيَرِايةوة دةربارةي سةردةماني تاريكيو ئازاري ئينسانةكان كة لة شويَنيَكدا نوسيبووي ئةمرِؤ بينيم لة نيَو بازارِدا ثياواني شؤرِش دة كةسيان لةو ثياوانةي ديكتاتؤر طةياندة سزاي طةل كة دةستدريَذييان دةكردةسةر ذنان، ض بيرةوةرييةكي خؤش بووة ئةو بةد رِةفتارانةيان بة سزا طةياندووة ضونكة ميَذوو باسي سةردةماني تاريكي دةكات ئةوةي ناوي ماف بووة بووني نةبووة بة تايبةتي ذن بؤيةشة نةوةي كةلَةميَرد دةخاتةوة بؤ ئةوةي سةردةمي تاريكي رِوناك كةنةوةو بةرطري لة خؤيان بكةن. من دةمزاني ذنان خؤراك بوونة لة سةردةمي تاريكيداو ئةو ثةرِي بيَحورمةتيان ثي كراوة. ئاي سةردةمي رِوناكي تؤ نةهاتيتاية ضيمان بكرداية تؤ هاتيت وهةموو نةهامةتييةكت سرِييةوة، كؤتايت بة ميَذووي تاريكي هيَنا، مةملةكةتت ئاوةدان كردةوة، برسيَتيت نةهيَشت، طةنجانت لة غةريبيةوة هيَنايةوة، ئازادي و ديموكراسي يةكت تـيـايـدا ضــةسثاند تــةنها مرؤظـ بـكاتة ثـارسةنــطـي هةمووشتةكان و جياوازي نةكريَت لة نيَوان دةولَةمةندو هةذاران، تؤ هاتيت و زؤر شتت هيَنا مافت هيَنايةوة بؤ ذن ئةوة تا خؤيان رِيَكخراويان هةية و داكؤكي لة مافةكانيان دةكةن، بؤ نموونة هةر دويَني بوو بيستم (شةيما) ناويَك تةعةداي لة ضةند بةرثرسيَك كردووة، ئازادي ليَي هاتؤتة دةنط و جوانترين سزاي داوة بؤ ئةوةي جاريَكي تر ذنان نةتوانن دةست دريَذي بكةنة سةر ثياوان و بةرثرسان، ئةطةر ئةوةيش رِووي دا ئةوا بيبةش كردن لة زةوييةكاني خوداو ئةم وولاَتة و ئاوارةكردن بةرةو غةريبي دةبيَتة ضارة نووسيان ئةوة تا بؤ ئةوةي جاريَكي ترو ذنيَكي تر وةكو (شةيما) هةلَنةسيَت بةو تاوانة تةنانةت خيَزانةكةشي دةربةدةر دةكريَن. خؤزطة (ئةفلاَتؤن) دةمايت و دةهاتيت ببيني كة ضؤن ئةو داد ثةروةرييةي كة مامؤستاكةت بووة قورباني بزانة لة مةملةكةتة يؤتؤثياكةي ئيَمةدا ضؤن ضةسثاوة رِةنطة تؤ رِؤذانيَك ناحةقيت بةرامبةر بةذن كردبيَت ئةوة تا لة كؤمارةكةي ئيَمةدا بة ثيَضةوانةي تؤوة ذن رةِطةزيَكي سةرةكيية، رِةنطة لة كؤمارةكةي تؤدا ثياوان دةست دريَذيان كردبيَتة سةر ذنان بةلاَم لة كؤمارةكةي ئيَمةدا ئةمةندة ئازادي ذنان بةرقةرارة تةنانةت هيَرش دةكةنة سةر مافي ثياوان و بةرثرسان و فةيلة سوفان و بةرِيَوبةراني وولاَت. دةبنوو ! دةبنوو ! لة مةملةكـــةتــي ئــةغــريـقـةوة تــةنـهـا يــةك جــار سـةيري مةملةكةتةكةي ئيَمةبكةو هةم بنوو

 *خويَندكاريكؤمةلَناسي