www.kurdistannet.org

 

كورد و مةترسييةكاني دامةزراندنةوةي دةولَةتي عيَراق...شةمالَ حةويَزي

لة هةفتةي رابوردوودا عيَراق رووداويَكي طرنطي بة خؤيةوة بيني، كة بريتي بوو لة يةكةمين هةنطاوناني كاريطةرانةي دامةزراندنةوةي دةولَةتي هةلَوةشاوةي عيَراق لة سةر بنةمايةك كة بؤ كورد جياوازييةكي زؤري لةطةلَ هةمان بنةماي دامةزراندني دةولَةتةكةي (1921) نيية، هةر بؤيةش طةلي كورد هةقييةتي نيطةران ونارحةت بيَت. شيَوازي مامةلَةكردني سةركردايةتي بزوتنةوةي رزطاريخوازي كوردستان لةطةلَ ئةم رووداوة و بةشداربووني كاريطةرانةي لة دامةزراندنةوةي دةولَةتي داتاشراوي عيَراق، وايكرد بةراورديَك بكةم لة نيَوان مؤرك و شيَوازي خةباتي سةركردايةتي بزوتنةوةي رزطاريخوازي كوردستان لة سةروبةندي مفاوةزاتي ريَكةوتننامةي ئاداري ــ1970 وئيَستادا.

 لةم بةراورد كردنةدا مةبةستمة سةرنج بدةمة دوو لايةن ؛ يةكةم: لة دانووستاني 1969ــ1970 دا بزوتنةوةي رزطاريخوازي كوردستان خاوةن يةك سةركردايةتي و يةك هةلَويَست بوو، بةلاَم ئةمجارةيان هةر ئةوةندة دةلَيَم كة سةركردايةتييةكي يةكطرتوومان نةبوو، دووةم: ئةو كات سةركردايةتي بزوتنةوةي رزطاريخوازي كوردستان لةطةلَ حكومةتي ئةوساي عيَراق وةكو لايةني بةرامبةر و هاوسةنط دةجولاَيةوة و بةشيَوازي (الند للند) مامةلَةي لةطةلَ عةرةب و نويَنةرةكاني دةكرد (بؤيةش كورد هةميشة بة ريَكةوتننامة ناوي دةهيَنا نةك بة بةياني 11ــ ي ئادار) ، مخابن ئةم كةرِةتة مؤرك و تايبةتمةندي و هةلَويَستي سةربةخؤيانةي كورد و كوردستان طرنطي ثيَويستي ثيَنةدرا، واتة دانووستانةكة لة سةر بنةماي دوو نيشتماني جياواز (كوردستاني باشوور وعيَراق) و دوو طةلي سةربةخؤ و بةرذةوةند ليَك جيا نةكرا، بؤيةش لة ئاكامدا زؤر ماف و دةسكةوتي ثيشوتر كةوتنة بةر مةترسي لة دةست ضوون. هةر لة روانطةي بةراورد دا جيَطةي خؤيةتي ئاماذة بة ئاكامي دوا خولي دانووستاني جؤن طةرةنط (بزوتنةوةي رزطاريي باشووري سودان) و حكومةتي ناوةنديي سودان بكةم، كة تا رادةيةكي زؤر لة شيَوازي دانووستاني ريَكةوتننامةي 11 ــ ي ئادار نزيكة و، لة ئةنجاميشدا جؤن طةرةنط تواني داخوازي ئةوتؤ بة سةر عةرةبةكاني سودان بسةثيَنيَت، كة بة داخةوة سةركردايةتي بزوتنةوةي رزطاريخوازي كوردستان، لة دانوستانةكاني ئةم دواييةدا نةيتواني بة سةر عةرةبةكاني عيَراقي بسةثيَنيَت.

 ئةطةر بةراورديَك لة نيَوان خؤمان و ئةوان (كوردي باشوور و عةرةبي عيَراق) دواي تيَثةرِ بووني سالَيَك بةسةر روخاندني رذيَمي بةعس بكةين. دةبينين ئةوان وةزعيان بةرةو باشتر ضووة و ئيَمةش بةرةو ثاش، بؤ نمونة ئةوان ثار ئةم كاتة لةوثةرِي ثاشاطةرداني دا بوون و نة حكومةتيان هةبوو نة دةولَةتؤكةيةكيش، بةلاَم ئيَستا خاوةني سةرؤك كؤمار و حكومةتيَكي يةكطرتووي دانثياندراون كة بةلاي كةم دةسةلاَتي بة سةر (15) ثاريَزطاي عيَراق دا هةية، سةبارةت خؤشمان هةر ئةوةندة دةلَيَم بة سي ثاريَزطا خوا نةيبرِي دوو حكومةتمان هةية. خؤ ئةطةر بارودؤخةكة ئاوا برِوات تا دوو سالَي ديكة ئةو سوثايةش دروست دةكةنةوة، كة بتوانن هةرِةشةي ثي لة كوردستان بكةن.

 سةركردايةتي بزوتنةوةي رزطاريخوازي كوردستان و خةلَكي كورد لة باشوور، ئةمرِؤ لة بةردةم بةرثرسيارييةتيَكي ميَذوويي دان، راطرتني ئةم ثاشةكشة كردنة سياسية و سةرلةنوي جؤشدانةوةي كؤرِي خةباتي كوردايةتي لة ثيَناو مافي دياركردني ضارةنووسي طةلي كورد، ئةركي هةمووانة، هةر تاكة و بة ثيَي توانا وبةرثرسياريَتيية سياسيي و كؤمةلاَيةتي و ئةركة نةتةوةييةكةي بة شيَوازيَكي طونجا و كاريطةري ئةم سةردةمة دةتواني بةشدري لةم خةباتة ضارةنووسسازةدا بكات. ئةوةي زؤر ثيَويستة داكؤكي لةسةر بكريَت، دامةزراندن و ثاراستني ثةيوةندي ثتةو و فراوان و بةردةوامي سةركردايةتي بزوتنةوةي رزطاريخوازي كوردستان و خةلَكي كوردة، زؤريش طرنطة هيض برِياريَك دةربارةي ضارةنووسي طةلي كورد نةدريَت، بةبي ئةوةي راي وةرطيريَت. ثرس نةكردن بة طةلي كورد سةبارةت مةسةلة ضارةنووسسازةكان، تةنيا زيانيَكي طةورة بةو طةلة ناطةيةنيَت بةلَكو زيان بةو سةركردايةتييةش دةطةنيَت، كة نويَنةرايةتي ئةو طةلة دةكات.

 (هةوليَر ــ 4/6/2004)

 E-mail: amjedhawizy@yahoo. com