www.kurdistannet.org

 

زةمةن زةمةني علوجة، سةد خؤزطةمان بة فةللوجة. . . عةتاي مةلا كةريم

 

ئصمةي كورد هةميشة داماوي دةستي رِابوردوين، مةينةتي و كولَؤلَييةكانمان بوون بة مصذوو نةوة لة دواي نةوة بؤ يةكتري دةطصرِينةوةو هةرجارةي يةكصك تاوانباردةكةين. سةركردةكةمان نةيزاني ئةطينا دةيانكردين بةشت! نةضوو دةستيان ماض بكات ئةطينا بؤيان رِازاندبووينةوة! ئايا واية يان جؤرصكي ترة؟ ئةيخؤ ئةم جارة دةستيانمان ماض كرد، ئةي بؤ هةمان ئةنجامي بوو، ثصدةضصت كصشةكة جؤرصكي تر بصت. ئصمةي كورد هةموومان سياسين كةضي سياسيشمان نيية، هةمومان زيرةكين كةضي كةدصيينة سةر حةق و حيساب لاوازو بصدةسةلآت و كولَؤلَين، كص دةلَصت وانيية ئةوة ئةرزو ئةوة طةز.

 ووتم كورد داماوي دةستي رِابوردووة، طةروانيية من و تؤو ئةواني تر بؤ هةتا رِوداوةكان نةضونة خاني رِابوردوو هيض طرنطيمان ثصنةدان. كة توركيا بة ئةمريكاي طةورةي ووت نةء، ووتيان توركيا تةواو، كص ووتي؟ كورد. توركيا بةبص مةرج تةسليمي ئةمريكاي طةورةي نةبوو بؤية ئةمريكا رِصزي لصطرت. رةنطة كةسصك بلَصت كاكة ئصمة ضؤن وةك توركيامان بؤدةكرصت ئةوان دةولَةتصكي طةورةو طرانن، بةلآم هةرضةندصك طةورة بن خؤ لةضاو ئةمريكادا هصشتا هةر دةلَصيت فرِوجة، كةضي ووتيشيان نةء و هةر ئةمريكاش تةنازولي بؤكردن.

ض دةبوو طةر كورد بة ئةمريكاي بووتاية ئصمة ئةوة ضةندةها سالَة خؤمان لةسايةي جةنابتانةوة سةر بةخؤين، ئصستاش ئصوة تةشريفتان هصناوة بةخصربصن بةلآم لة ئصستاوة بؤمان بنووسنة سةر كاغةز: لة ئةنجامدا ضيمان لصدةكةن يان بؤدةكةن؟ وةلآمةكةيان هةرضؤن بواية لة ئصستة باشتر دةبوو، ضونكة كورد دةلَصت: شةرِ لة شصف و ئاشتي لةسةر خةرمان! بةلآم ديارة ئصمة خؤمان لةوة بة كةمتر دةزاني كة ئةو طورة ثياوانة رِوومان تصبكةن، هةر بؤية بةبص مةرج تةسليم بووين و ضاوةرِواني مةرحةمةتي وان بووين ئةوانيش كردينيان بةقورباني رِِصككةوتني فةللوجة.

من بة مندالَي لة لادص بووم، لةكاتي شايي و زةماوةنددا ثياوصك دةهات ثصي دةووتين: منالَينة برِؤن لةو لاوة بة عاقلَي دانيشن ئصستة خواردنتان بؤ دصت. ئصمةش باوةرِمان دةكردو ضاوةرِوان دةبووين. ثياوان خواردنيان دةخواردو مرِ دةبوون، ذنانيش لة ثاشماوةكةي ئةوان، بةلآم كةم جار بةشي مندالآن بمايةوة. هةر تاو نةتاوصكيش يةكصك دةهات دةيووت هةرئصستة دصت.

لة جةنطي جيهاني يةكةمدا دةولَةتة طةورةكان بة كورديان ووت بة عاقلَي دانيشن خؤمان بؤتان دةكةين، رِاستيان كردو خاكةكةيان دابةش كردينّ! ناكرصت لصرةدا هةموو وردة كارييةكان باس بكةم بةلآم لة دواي جةنطي جيهاني دووةميش كؤماري سابلآخ لة طؤمي خوصندا نوقوم بوو. زلهصز، ئاين، ئيدؤلؤذيا نةماوة خؤي بة ئصمة تاقي نةكاتةوة. باشة بؤضي و لةثاي ضي؟ ئايا هةموويان، خؤرهةلآت و خؤرئاوا، موسولَمان و كافر لة بةرانبةر ئصمةي هةذاردا رِصكن. يان سوضةكة لة خؤمانةوةية.

نةك نةتةوة بةلَكو تاكة كةسيش نيية لةم دنيايةدا بةهيوا بصت كةسصكي تر ضارةنوسي بة باشي بؤ دياري بكات، مة طةر ئةو كةسة نةخؤشصكي دةرووني بصت زانستي دةرونناسي هاوضةرخ دةلَصت دلَثاكي و طصلي يةكشتن: منالَةكانتان وا طؤش مةكةن. تؤ بلَصيت ئصمة هةموومان ئةو دةردةمان بصت؟ ئةطةر واش بصت، هةر بةخؤمان بزانين رِةنطة ضارةسةري هةبصت، بةلآم بةلآ ئةوةية بة خؤت نةزانيت.

كورد لة هةموو شتصكدا شصتطيري توندرِةويية: كة ماركسيية ستاليني ناطاتص، كة موسولَمانة ئةلَصي كؤماندؤي عومةري كورِي خةتابة، ئصستاش ئةو ئةمريكايةي كة ئيسلامي توندرِةو تيري ناوة بة جةرطييةوة بة قةدةر كورد دلَي طةرم نيية لة دذي تيرؤريستان. ئصستاش ئةو ئوسامةيةي كة تؤرابؤراي لصكرا بة قةيسةري بةقةدةر كورد ثشتي بة ئيسلامي سياسييةوة نايةشصت. ئةرص كورِينة ناكرصت بةس بصت، بؤ طياني يةكتر توندرِةوو لة بةرنبةر رِوداوةكانيشدا طصل و ساويلكة.

كورد دذي كةس نييةو دوذمنيشي نيية، جا كةوا بصت هةر لة ئةزةلةوة نةبووة، ئةطةر قةناعةتيش بةوة بكةين ئةوا ئيتر ثصدةضصت خةلَكةكةش لةم كوشتو برِو مالَوصرانيية رِزطاري ببصت. من بة بص بةلَطة قسة ناكةم، ئةوة ثارتة سيسييةكان و ئةوة ميديايي كوردي، هةموو نالَصن عةرةب و فارس و تورك برامانن ئصمة دذي رِذصمة ديكتاتؤرييةكانين نةك ئةوان، طةرضي هةميشة ئصمة رِؤلَي سةرةكي دةبينين لة لابردنياندا كةضي بة دةستي بةتالَةوة دةماننصرنةوة بؤ شاخ و ثصمان دةلَصن رِصي طا هةر دؤلَة. لةسةردةمي عوسماني و سةفةوييةوة تا شاي ئصران و سةددامي ناو كونةكة ئةوة حالَمانة، دةكرصت ئةوان هةموويان تاوانباربكةين، يان تةنها خؤمان.

كةنالَة ئاسمانيية كوردييةكان بةشصكي زؤري بةرنامةكانيان بة زماني عةرةبي و توركيية، نة عةرة ب و نة تورك سةيريان دةكةن و نة كورديش كةلَكيان لصوةردةطرصت. ئةوةي جصطاي قصزةونيية هةندصك جار كوردصك بة عةرةبييةكي ثةنضةر ضاوثصكةوتن لةطةلَ كوردصكي تر دةكات و ضةند خولةكصك بؤ شوصني فيعل و فاعيلةكة دة طةرِصت تا داياندةنصت. عةرةب دةيان كةنالَي خؤيان هةيةو كةس نايثةرذصتة سةر كةنالَي كوردي، بةلآم ئةوة بووة بة تةشويش و هاني هاني بؤ ئصمة.

كورد كة شةرِ دةكات ئامانجي نيية، طةر وانيية كة لصماندةثرسن خةريكي ضين بؤ دةممان دةبصت بة تةلَةي تةقيو. ئصمةدذي كةس نين هةموو كةس دذمانة، كة كةسصكي دةرةكيش لصماندةثرسصت ضيتان دةوصت، ئامانجةكانمان ئةطةر جاران خصلَةكي بوون ئصستا ثارتةكين و لة ترسي ئةوةي نةوةك لايةنةكةي تر بمانكات بة فيلةكةي خاوةنشكؤ خؤمان دةثةرِصنينةوة. كة رِؤذنامةيةك يان كةنالَصكي دةرةكي ثرسيارمان لصدةكات لة ئةنجامدا واتصدةطات كة ئصمة تةنها كصشةي نصوان خؤمان هةية ئةطينا هةموو دنيا دؤستمانة.

ئةوةتةي من دةمئاوزصت دةلَصين كةركوك، دةمصك قودسةو دةمصك دلَ، هةر ماوةيةك نابات و باسي ئاورةكةي باوةطورِطورِ دصتةوة ناو مةيدان و كؤمةلَصك طةنجي جوان بة كوشت دةدرصت، كةضي لةكاتي هةلَبذاردني نوصنةري كةركوك دا بؤ ئةنجومةني حوكمي عصراق كورد لةبةر نياز ثاكي خؤي هةر هيضي ناوصت و دةيبةخشصت بة براكاني.

لةم رِؤذانةدا برادةرصك لة هةولصرةوة لة طةلَ كةنالَي عةرةبييةدا دةدواو دةيفةرموو ئصمة هيض طللةييمان نييةو مةنسةب ئةوة هةر ثصوةمان نايةت و نامانةوصت، كابراي بصذةر ثرسي ئةي كةواية بؤ دةلََّصن د. بةرهةم عاجز بووةو ضووةتةوة بؤ سلصماني، طةر درؤ نةيذم ئةو هةظالَة واي شةرح كرد كة مةنسةبةكةي لةطةلَ كابرايةكي تر شةكلي كردووةو، بة كوردييةكةي مةسةلةي دائيرةو معاشة. لة جةنطي 8 سالَةي عصراق- ئصراندا عصراق بة ئصرانييةكاني دةووت فورسي مةجوس، خؤي ضاك دةيزاني دةلَصت ضي و قسة بؤ كص دةكات، ئصمةش بة طصل و نةزانمان دادةنان. هةر ئةو رِقي مةجوسييةتة بوو وورةي 8 سالَ شةرِي بؤ دابين كرد، ديارة دةزانم ئةو شةرِة و ئةو رِذصمة ثشتطيري زؤري هةبوو بةلآم نكولي لةوةش ناكرصت كة زؤربةي ئومةي عةرةبي ثشتطيرييان لصدةكرد ض لةناوةوةو ض لة دةرةوة و رِقو قيني فورسي مةجوس تاسةر ئصسكيان كاري كردبوو. ئةوة تةنها نمونةيةكة لة هةزاران. كةضي ئصمة كة ئةهةنطي دةرضواني دةورةي ئةفسةران دةطصرِين ئةلَصي قةشةين و قسة بؤ منالآن دةكةين؛ ئصمة نامانةوصت ئازاري كةس بدةين. ئاخر حةمة طيان ئةم ذيانة ململانصي طورطة و ئةوةي مةرِ بصت طورط دةيخوات، خؤ ئةزانم سوعبةت دةكةن و لة ذصرةوة وانين، بةتايبةتي بؤ ناوخؤ! بةلآم كة بة خةلَكت ووت ئا ئةمة سوثاكةمة ئةوا نيوةي وورةي خؤت دةدةيتة دةستي دوذمن.

ئصمة ئةوةتةي هةين بةطياني برايةتي عةرةب طؤش دةكرصين، درؤ دةكةين و باجي درؤكانيشمان زؤر قورسة. ئصمة لة بةرضاوي خةلَك شتصك دةلَصين و بة ميللةت شتصكي تر، خةلَكي هةموو دنيا بة نةفام دةزانين لةو بوارةداو كلآويان دةنصينة سةر، كةضي كلآوةكة بةسةري خؤمان نةبصت بةسةري كةس ناكات. ووتيان باسي كورد مةكةن ئةوة ناسوناليزمة، هصشتا بةتةواوي لة ماناكةي تصنةطةيشتبووين كوردو كوردستان و ئةيرِةقيبمان كرد وة حةيبة. كةضي ئةو حيزبة شيوعي و كؤمؤنيستيانةي كة طؤشيان دةكردين خؤيان قةومي بوون و سةر بة نةتةوةي سةردةستيش بوون، بةلآم ضونكة نةتةوةي سةردةست ترسي توانةوةو لةناوضووني نيية وةك ماست بة لصويانةوة ديار نةبوو ئصمةش ظةك ئةسثي ذصر عارةبانة لةوة زياترمان نةدةبيني.

كوردم بينيوة لة ئةوروثاوة بة ثصي خؤي سواري فرِؤكة بووة بةرةو توركيا بؤئةوةي لةوص لةزينداني توند بكةن و بصذن: نيازيان باشة. ئةرص هيض كةسصك لةم دونياي خودايةدا ئةوةدةكات!

فةرِةنساو ئةلَمانيا دوو دةولَةتي طةورةو سةربةخؤن كةضي خةلَكي فةرِةنسا دةلَصن ضونكة هصتلةر وولآتةكةماني داطيركردووة ئصمة ضاومان بة ئةلَمان هةلَنايةت و كةسيش نالَصت عةيبةو ئصوةبراي يةكن.

ثارتي و يةكصتي ئةطةر بؤمباي ئةتؤميشيان هةبواية دةياننا بة يةكدييةوة، كةضي كة دوعاي ثياوضاكان سةريطرت و ئاشتبوونةوة هيض خالَصك نةبوو طوفتوطؤي لةسةر بكةن و خؤيشيان ثصيان سةير بوو ئةو ماوة درصذة لةسةرضي شةرٍِيان كردووة. بةلَطةش بؤ ئةوة ئةوةية كة كاك مةسعود دةيووت: من مام جةلالم لة جصطةي بابم داناوةو مام جةلاليش دةيووت: من دةزانم براي بةرِصزم كاك مةسعود حةزدةكات ضةند هةنطاوصك لةثصش منةوة برِوات بؤية هةميشة طوريسصك تةرحي دةدةمًص. ديارة من دةزانم مةسةلةكان هصند سادةوساكار نين، بةلآم خؤ خةلَكةكةش ئاذةلَ نين، ض دةبصت طةر بة ئاشكرا بلَصن كاكة ئصمة حيزبي سياسي لةيةك جياوازين، بةرذةوةنديمان جياوازة بةلآم دةكرصت لةسةر كؤمةلَصك خالَي هاوبةش رِصكبكةوين. كةضي بةثصضةوانةوة، هةر ميللةت دةلَصت يةكبطرنةوةو ئةوانيش دةلَصن باشة دوايي باطولَة بصتؤ لة كاني! لة هةموو وولآتة ديموكراتييةكاندا ثارتي لصك جياواز هةية و كةسيش نالَصت بببن بة يةك. حكومةت لةسةرو مةسةلةي ثارتايةتييةوةيةو دةزطايةكي وةكو ثؤليس لةو وولآتانةدا بؤي نيية بةشداري هةلَبذاردن بكات ضونك دةبصت سةربةخؤبن. رِةنطة كةسصك بلَصتن ئةوان زؤر لةئصمة جياوازن بةلآم ئةيخؤ ئصمةش باسي ديموكراسي و فيدرالَييةت دةكةين ئةي مةطةر ئةو سيستةمانة هةر لة خؤرئاواوة نةهاتون.

تؤني بلصري سةرؤك وةزيراني بةريتانيا بةناضاريو لةسةر خواستي ئةمةريكاو لةبةر خاتري نةوتي رِةش سةرداني ليبياي كردو ئةطةرضي لةرِوو قةززافي زؤر خؤي طةورةو طران نيشاندا، بةلآم ئةوةي لةلاي من جصطاي سةرنجة ئةوةية كة بلصر نةيوت ئصمة هةربراين و هيض نةماوة بةلَكو بةثصضةوانةوة ووتي ئةطةرضي ليبيا هاوكاري باش دةكات بةلآم زامي كارةساتي لؤكةربي وابةئاساني سارِصذ نابصت. ض دةبصت طةر يةكدوو هةلَوصست لةخةلَكي فصرببين، خؤلةمةشدا هةرلةيةك جودانين. مرؤظ هةر مرؤظة.

كابرايةك هةبوو هةركةس مةرحةباي بكرداية دةيووت ثياوي ضاكة، بةلآكة ئةوةية ئصمة ميللةتصكين وابيردةكةينةوة، كة نائومصديشمان دةكةن كؤلَصك طلةييان لصدةكةين و ئةوانيش دةلَصن "سؤري" دواي سؤرييةكةش ئيتر ئصمة هيضمان لةدلَدانامصنصت و ثاشماوةيةك دةكةوينةوة هةمان هةلَة.

رِةنطة بلَصن ئاخر ئصمة ميللةتئكي هةذارين و ناتوانين بةرةو رِوويان بوةستينةوة، ئةي بؤ دةتوانين هاوثةيمانصتييان بكةين و دوو حكومةت دروست بكةين و خةلَك بطرين و هتد. . .

ووتمان ئصمة دذي شاين نةك كةسي تر شا رِةفت و كصشةي كورد باقي، ووتمان دذي سةددامين نةك عارةو سةددام ضووة جصي حةق و كصشةي كورد باقي. ئصمة رِةنطة هصشتا نةزانين لةطةلَ كصمانة، ضةندةها سالَة شاعيرصكمان ووتوويةتي: هةر برِوخص بةس نيية، حةق تا نةسةندرص نادرص. بةلآم مة حالَي نابين.

لة وولآتي بةريتانيا زؤر جار لةبواري وةرطصرِاندا تووشي كةسانصك بووم تورِةو توندرِةو، بة جنصوو بة هةرِةشة دةستيان ثصكردووةو منيش كة كؤتايي فليمةكةم دةرخة بةثصضةوانةوة هةموو ئةو شتةخراثانةم تةرك كردووةو تةنها ثوختةي كصشةكةيم وةرطصرِاوة. كابراي ئينطليزيش لةفيكةي خؤي دةطات و بةهصمني و بة زةردةخةنةوة ضوار قسةي تةرِو ثاراوي بؤدةكات، دةبينم كابراي كوردة طصضةكةي 180 ثلة دةطؤرِصت و دةكةوصتة داواي لصبوردن و تةنازول. ئةرص برا هصشتا تؤ هيضت بؤنةكراوةو ئيهانةكانيشت لة سايةي منةوة لة طوصي من تصثةرِيان نةكردووة ئةم هةلَطةرِانةوة لة ثرِةت لةثاي ضي؟ من قصزم لةم لةم هةلَوصستةش دصتةوةو هةر كورتةيةكي لص وةردةطصرِم (ئةطةرضي ئةمانة ناثاكيشة بةرانبةر كارةكة) سةير ئةوةية هةندصك جار كة دةبينن كابراي ئينطليز ئةوةندة رِوخؤش و ميهرةبانة هةر تةواوي لة حةقةكةشيان دةبورن و دةلَصن ئةواكردمان بة خاتري ميستةر!

 كورد دةلَصت مشتصك نمونةي خةروارصكة و زانستي ديالةكتيكيش ئةو ثيوةندييةي نصوان بةش و كؤي سةلماندووة، دة سةيري هةلَوصستي سياسي كورد بكة و طوص لة ثةيوةنديية تةلةفونييةكةي جاك سترؤ بطرةو سةرنجي طةشبيني سةركردايةتي سياسي كورد بدة بةرانبةر قسة خؤشةكاني ئةمةريكاو لالة ياوةرو خؤت حوكم بدة.

 دةولَةتي ئيسرائيل كة كورِة طةورةو جطةرطؤشةي ئةمةريكاية ئةوةندةي تؤزصك متمانة بة قسةي ئةمةريكاناكات، بةبص بةلَطةي نوسراو يةك قسة وةرناطرصت، لالة طيان سياسةت واية سياسةت دلَداري نيية بة ئيشارةت و ضاوبازي ببرِرصنرصتةوة، با ئصمةش وابكةين: ئةطةر دةزانن وامان ثصناكرصت بةررِةحمةتي خوا كةون ئاشششششششششششششششششششش بة تالَلَ. ئيتر بابةس بصت درؤو دوورِوي لةطةلَ خةلَك.

عةتاي مةلا كةريم

بةريتانيا

12|6|2004

parsendow@hotmail. com