info@kurdistannet.org

كاتي بلآوكردنةوة بة كاتي ناوةندي ئةوروثا

 

www.kurdistannet.org

 

ضاوثيَكةوتنيَك لةطةلَ هونةرمةند  كارزان قةرةداخي خاوةني يةكةم سي دي ي  (ريميكسي كوردي) ... سازداني : شوان خةفاف – ماستةر لة راطةياندن، رؤذنامةواني ئازاد

 

 

تيَبيني : رؤذي نةورؤزي 2004 لة كةنالَي كوردستان تي ظي يةوة طويَم لة سروودي نةتةوةيي كورد (جةذنة جةذني كوردستانة جةذني نةورؤزة) بوو بة دةنطي هونةرمةندي نةمر مامؤستا رةفيق ضالاك بة موزيكيَكي زؤر هونةري و مؤديَرن و خؤش و سةرنجرِاكيَشةوة، ئةوة يةكةمجار بوو كة ئةو سروودة بةرزة بةو موزيك و شيَوازة نويَيةوة ببيستم، ثاش ثرسياركردن لة ضةند دؤست و ناسياويَكي هونةردؤست، ئاطادار كرام كة ئةو سروودة لةلايةن هونةرمةند كاك كارزان قةرةداخي يةوة ريميكس كراوة و تازةكراوةتةوة. ئةوةش سةرنجي راكيَشام كة كوردستان تي ظي بةبص ئةوةي ناوي خاوةن و ئامادةكاري ئةو كارة جوانة هونةريية نويَية بهيَنيَت، ضةند جاريَك لة نةورءَزدا ليَيان دةدا و ثةخشيان دةكرد!؟، هةربؤية برِيارم دا كاك كارزان ببينم و لةسةر خواستي دؤستانة و برايانة ديدار و ضاوثيَكةوتنيَكي لةطةلَدا بكةم كة خؤشبةختانة ئةوة بة هةولَي هةردوو لامان بةئاساني بةئةنجام درا. ئيَستا فةرموون لةطةلَ ضاوثيَكةوتنةكة لةتةك هونةرمةندي دةسترِةنطين كاك كارزان قةرةداخي دا :

 

 ث1) موزيكي ريميكس ئيَستا برةوي سةندووة و بووةتة هونةر و شيَوازيَكي مؤديَرن، ئايا ئةم كارة هونةرييةي كة تؤ ئةنجامت داوة لةذيَر كاريطةريي رِيميكسي ئةوروثيداية كة طؤرانييةكي كؤن موزيكي ثيَشكةوتوو و نويَباوي بؤ دادةنيَنن و بةم شيَوةية رِيميكسي دةكةن، ئايا ئةم رِيميكسةي تؤش هةروةكوو ئةو رِيميكسانةي تر نيية؟

و) مةبةستي سةرةكيي من لةم كارةدا ذياندنةوة و ثاراستني ئةو ئاواز و طؤرانيية رةسةنة ميللييانةي ئةو طورانيبيَذة كؤن و رةسةنانةي كوردة كة بة شيَوازيَكي تازةبابةت و سةردةمييانة نويَيان بكةمةوة و لةهةمان كاتيشدا ئاشنايان بكةمةوة بة طويَي ئةم نةوة نويَيةماندا، كة بةداخةوة لة رابردوودا بةهؤي دواكةوتوويي ئاميَرةكان و نةبووني تؤمارطةي ثيَشكةوتوو و هةروةها بارودؤخي ناهةمواري نةتةوةكةمانةوة وةكو ثيَويست طرنطي و بايةخيان ثيَنةدراوة و ئةو ئاواز و طؤرانيية بةرز و خؤشانة بة شيَوةيةكي ريَكوثيَك بؤيان ئامادة و تؤمار نةكراوة كة شايستةي خؤيان بيَت، هةربؤية نةوةي نويَي ئةمرِؤ زؤر ئارةزوويان ناكةن و طويَيان ليَناطرن، ئةمةش مةترسيي ئةوةي ليَدةكريَت كة لةداهاتوودا تةواو فةرامؤشبكريَن و لةبيربضنةوة كة بيَطومان ئةمة زيانيَكي طةورةي نةتةوةيي و هونةري دةبيَت بؤ هةموومان.

ث2) كةواتة ئةم كارةي تؤ هةر بةتةنها كاريَكي هونةري نيية، بةلَكوو كاريَكي نةتةوةييشة؟

و) بةلَص ئةو طؤرانيبيَذانةي كة هةلَمبذاردوون هةموويان هونةرمةندي هةلَكةوتوو و نموونةي طؤرانيبيَذي ميللي و رِةسةني كوردةوارين. بؤنموونة:

 

- مامؤستا حةسةن زيرةكي نةمر كة نموونةي طؤرانيبيَذي هةموو كورد و كوردستانة بيَجياوازي، ضونطة مامؤستا زيرةك خؤي لة دوو بةشي كوردستاندا ذياوة و دةتوانين بلَيَين مامؤستا زيرةك طؤرانيبيَذي نةوةي كؤن و نويص كوردة كة بة هونةر و ئاواز و دةنطة خؤش و سةرسورِهيَنةرةكةي توانيويةتي وةك زؤر هونةرمةندي ديكة ثيَوةندييةكي هونةري و نةتةوةيي لةنيَو ئةم دوو بةشةي كوردستاندا دروست بكات و ئةو ثيَوةندي و تيَكةلَيية هونةري و نةتةوةيية هةتا ئةمرِؤش هةر ثتةو و بةردةوامة.

 

- مامؤستا رةفيق ضالاكي هةلَكةوتوو و نةمر زؤربةي ئاواز و طؤرانييةكاني نةتةوةييانةية و بة دةنطة زولآلَةكةي خؤي جؤشوخرؤشيَكي زؤري بةو ئاواز و هؤنراوانة داوة. ئةو سروودي (جةذنة جةذني كوردستانة جةذني نةورؤزة) كة هؤنراوةي هؤزانظاني نةمري كورد مامؤستا (ع.ع.شةونم) ة (( كوردستان نصت: مامؤستا (ع.ع. شةونم) لة ذياندا ماوة. زؤر سوثاس براي بةأصز كاك بةختيار شةمةيي دةكةين كة لةوةي  كة بةأصز شوان خةفاف نووسيويةتي مامؤستاي نةمر ئاطاداري كردينةوة)).  و مامؤستا ضالاك بة دةنطة دليَرةكةي خؤي ئةو هؤنراوة بةرزةي بةشيَوةي سروودي نةتةوةيي و نيشتماني تؤمار كردووة كة بةداخةوة ئةو سروودة بةرزة بص موزيك تؤماركرابوو و هةربؤية ثيَم باش بوو كة بة موزيكي نويَوة ئةو سروودة بةرزة نويَ بكةمةوة و زياتر بة نةوةي نويَ ئاشناي بكةم.

 - مامؤستا ئةحمةد شةمالَي نةمر كة طؤرانيبيَذيَكي ميللي و هةذار و ضةوساوةي كوردةواريية و كوردي رؤذهةلآتي كوردستانة و كاتي خؤي بةهؤي دةستكورتي و هةلومةجي نالةباري ئةو بةشةي كوردستانةوة هاتوونةتة شاري سليَماني. بةرِاستي هونةرمةند ئةحمةد شةمالَ نموونةي طؤرانيبيَذي هةذاران و ضيني ضةوساوةكاني كوردستانة كة هةتا ئيَستا ضةند طؤرانييةكيم نويَكردووةتةوة و بة ثيَويستم زاني ئةو طؤرانيبيَذة رةسةنة ميلليية زياتر بة نةوة طةنجةكاني ئةمرِؤي كوردستان بناسيَنمةوة.

 

- مامؤستا عةلي مةرداني نةمريش كة بةرِاستي مامؤستاي مةقاماتة و خاوةني فيَرطةيةكي تايبةت بة خؤيةتي و لة خزمةتكردني هونةري كورديدا جيَدةستي زؤر ديارة و دةتوانين بلَيَن لة رؤذهةلآتي ناوةرِاستدا يةكيَكة لة مامؤستا هةلَكةوتووةكاني مةقامات كة مايةي شانازيية بؤ ميللةتةكةمان. مامؤستا مةردان طؤرانيبيَذي شاري كةركووكي دلَي كوردستانة و ئاواز و دةنط و طؤرانييةكاني ئةو هونةرمةندة نةمرةي كورد دةمانبةستيَتةوة بة ميَذووي شاري ديَريني كورستان، كةركووكةوة.

ث3) ئايا ئةم كارةي تؤ بؤ دةولَةمةندكردني طةنجينةي هونةري كورديية يان هةر سي دي يةكة وةكوو سي دي ية هونةرييةكاني تري ئةم ضةند سالآنةي رابردووة!؟

و) ئةوةي من هةولَي بؤدةدةم دروستكردني ثرديَكة لةنيَوان نةوةي ئةمرِؤ و طؤرانيبيَذة رةسةنةكانمان كة ووردة ووردة هةنديَكيان خةريكة لة بير دةضنةوة.

ث4) ئايا ئةم كارةي ئيَوة كردووتانة، هةركةسيَك بتوانيَت بةباشي كؤمثيوتةر بةكاربهيَنيَت، دةتوانيَت كاريَكي لةم ضةشنة ئةنجام بدات؟

و) لةراستيدا كارةكة هيَندة ئاسان نيية و ئةو ثرِؤطرامة كؤمثيوتةريية موزيكييانةي بةكاريان دةهيَنم لة نويَكردنةوةي ئةو طؤرانييانةدا ئاسان نيين و شارةزايي و لة هةمان كاتدا ماندووبوون و كاتيَكي زؤر زؤريشي دةويَت، ضونكة ووردةكاري و سةرنجداني زؤر ووردي دةويَت، بؤنموونة ئةو طؤرانيية كؤنانة زؤربةيان بةهؤي كؤنبوونيانةوة ضؤنيتييةكةيان خراث بووة و ثيَويستيان بة ثاككردنةوة هةية. جطة لةمةش زؤربةي ئةو طؤرانيانة بةبي موزيك تؤماركراون، كة من موزيكيان بؤ دادةنيَمةوة دةبيَت لةسةرةتادا بيانهيَنمةوة سةر (ريتم) ضونكة هةنديَكيان لةكاتي تؤماركردندا هيض ئاميَريكي موزيكييان لةطةلَدا نةبووة.

 

 ث5) بؤ بةرهةمهيَناني ئةو سي دي ية ضةند موزيكذةن بةشدارييان تيَدا كردووة؟

و) لةرِاستيدا هةر خؤم بة تةنها ئةو سي دي يةم تؤمار كردووة و هةموو ئاميَرةكانيش هةر خؤم ليَمداون.

 

ث6) ناوي ئةو ئاميَرانةتان نةووت كة خؤت دةتوانيت بةكاريان بهيَنيت، دةكريَت ناويان بهيَنيـت؟ و) من لة مندالَييةوة لة تيثي موزيكي مندالآني بيَخوددا بة ئةكؤرديؤن دةستم ثيَكردوة و ئيَستاش ئاميَرةكاني سايزةر و سةنتوور و نةي و دةف و زةرب ليَدةدةم و لة كاتي ريميكس كردني ئةو طؤرانييانةدا بةكاريان دةهيَنم.

ث7) كاك كارزان، دةتوانيت ئةطةر بة كورتيش بيَت كةميَك باسي رابردووي هونةريي خؤتمان بؤ بكةيت؟

و) لة سالَي 1978 لة تةمةنيكي زؤر مندالَيدا لة تيثي مندالاَني بيَخودةوة دةستم ثيَكردووة كة شاياني باسة مامؤستاي بةرِيَز و خؤشةويستم مامؤستا نامدار قةرةداخي دروستكار و سةرثةرشتكاري ئةو تيثة بوو كة بة رةنج و ماندووبوونيَكي زؤر، زياتر لة سةد خويَندكاري لةو تيثةدا ثيَطةياندووة. هةر ئةم تيثي مندالآني بيَخودة بوو كة لة ميهرةجاني ثةروةردةي مندالاَني هةموو عيَراقدا لة سالَي 1979 دا بة ثيَشكةشكردني (ئؤثةريَتي رووبار) يةكةمي عيَراقمان بةدةست هيَنا. ثاشان لة سالَي 1980 دا توانيمان لةطةلَ هونةرمةندي بةريَز كاك ناسرِي رةزازي، بة سةرثةرشتي مامؤستا نامدار قةرةداخي، شريتي سروودةكاني كاك ناسر بة نهيَني لة ثؤليَكي قوتابخانةي بيَخوددا تؤمار بكةين و بلآويبكةينةوة. ثاشان بووم بة ئةندامي تيثي موزيكي مةولةوي و لةزؤربةي ضالاكيية هونةرييةكاني ئةو تيثةدا تا سالَي 1986 بةشدار بووم، بؤ نموونة لة طؤرانييةكاني هونةرمةندان كاك محةمةدي نيَرطز و كاك سةلاَح مةجيد و كاك ئةحمةد شووشةضي و كاك ئيبراهيم خةيات دا بة ئاميَري ئؤكؤرديؤن بةشداريم كردووة كة هةنديك لةو طؤرانيانة لة تةلةفيزيؤني كةركووكدا تؤمار كراون. لة سالَي 1989 وة لة هؤلَةندة دةذيم و ئيَستا ئةندامي تيثي موزيكي ئاوارة و دلَئارامم لة هؤلَةندة.

 

ث8) ثيَمخؤشة وةكوو ئاطاداري و وةكوو ثرسياريش ئةو راستييةتان ثيَبلَيَم، ئةم كارة جوانة هونةرييةي تؤ ئةنجامت داوة من زؤر بة ووردي و سةرنجةوة ضةند جاريَك طويَم ليَرِاطرتووة، دلَنيام كة بةرهةمي شارةزايي و ماندووبوونيَكي زؤرة و بةرهةميَك نيية كة وةكوو ذمارةيةك خرابيَتة سةر ذمارةكاني ديطة، ئةو كارة هونةرييةي ئيَوة بةرِاستي دةمةويَت ثيَتان بلَيَم كة بةرهةميَكي هةلَكةوتوو بيويَنةية و ئةوة يةكمجارة لة هونةري نويَي كورديدا من طويَم لةو ضةشنة موزيك و بةرهةمة هونةريية ببيَت، ئةوةي مةبةستمة بيلَيَم رووبةرِوو ثةسن كردن و ئافةرينكردني تؤ نيية، كارةكةتان خؤي زؤر هونةريية و ثةسةند و شايستةية و ثيَويستي بة وةسف نيية، بةلآم جيَطاي داخة كة وةكوو ثيَويست لةلايةن ئةو كةنالَة ئاسمانيية كوردييانةي كوردستان و هةندةرانيش و ئةو دامودةزطا هونةرييانةي خؤمانةوة بايةخ و طرنطيي ثيَنةدراوة، مةبةستم ئةوةية وةكوو ثيَويست و ئةوةي كة دةبوواية بكراية بؤ ناساندن و ريَزطرتن لةو كارةي ئيَوة كة ئةو طؤرانيبيَذة رةسةنانةتان بةو شيَوة هونةريية تازةكردؤتةوة، دةبوواية زؤر بايةخ و طرنطييان ثيَبداية.

با ليَرةدا ئةوةش بلَيَم كة لة ئةوروثا ياسايةك هةية بؤ بلآوكردنةوة و بلآوبوونةوةي بةرهةمي هةر هونةرمةنديَك كة هةم خؤي كةلَك وةربطريَت و هةم ئةو دامودةزطا بلاَوكةرةوانةش سوودمةند بن، زؤر بةداخةوة لة كوردستاني خؤماندا ئةطةرضي ئيَستا ئازادكراوة و خؤمان خاوةن دةسةلآت و برِياريشين كةضي هةتا ئيَستا بةئاساني بةرهةمي رةنجي هونةرمةندان و طؤرانيبيَذة دلَسؤزةكان كؤثي دةكريَتةوة و بؤ بةرذةوةنديي تايبةتي، بةبص ئاطاداري و ثرسورِا بة خاوةنةكانيان بلآويان دةكةنةوة و دةيانفرؤشن، هةتا ئيَستا هيض ياسايةك نيية كة ماف و رِةنج و ماندووبووني هونةرييانةي هونةرمةندان بثاريَزيَت و وةكوو رابردوو رةنجبةخةسار نةبن!!!؟.

و) بةلَي راستة، بةداخةوة كة لة كوردستان زؤر كةم طرنطي و بايةخ بةم خالَة دراوة. هيوادارم دةسةلآتداريية كوردييةكاني خؤمان لةمةودوا بتوانن زياتر سنوور بؤ ئةو بيَسةروبةريي كؤثي كردنةي بةرهةمي هونةرمةندان دابنيَنن و ئةو ماف ثيَشيَلكردنةي هونةرمةنداني ناوة و دةرةوةي كوردستان كؤتايي ثيَبهيَنن و لةمةودوا مافي هونةرمةندان نةخوريَت و بةرهةمي رِةنج و ماندووبووني هونةرييان كةسان و لايةني تر بازرطاني ثيَوة نةكةن. ضونكة طةر بمانةوص هونةري كورديمان ثيَشبكةويَت و بيَتة نيَو رِيزي ميللةتاني ثيَشكةوتووةوة، دةبيَت طرنطي و بايةخي زؤر بة هونةر و ماف و بةرهةمي هونةريي هونةرمةنداني كورد بدريَت و مافيان ثاريَزراو بيَت، تا لةداهاتوودا بتوانن بةرهةمي باشتر و ثيَشكةوتووتر ثيَشكةشي طةنجينةي فةرهةنط و هونةري كوردي بكةن.

 

ث9) ضؤن دةستتان كرد بةم ثرِؤذةية وضؤن بيرتان لة كاريَكي وا تازة كردةوة و ضي ثالَثيَوةنةري سةرةكيتان بوو بؤ ئةم سي دي ريميكسة؟

و) مامؤستاكاني هونةري كوردي ئةو كةلَة هةنةرمةندانة بوون كة باسمان كردن، بةلآم بةداخةوة ئةو طؤرانيبيَذة نةمرانة بؤ نةوةي نوص، بةهؤي كؤنبووني شيَوازي تؤماركردن و ئاميَرةوة، وةكوو ثيَويست ئاشنا و ناسراو نين، ئيَستا نةوةيةكمان هةية كة ئارةزوويان لةو جؤرة موزيك و شيَوازة كؤنبووة نيية و بةهؤي ئةمةوة ئةو طؤرانيبيَذة هةلَكةوتووانة خةريكة فةرامؤش دةكريَن، هةربؤية ئةم نةوة نويَيةي كورد ئةمرِؤ هةنديَكيان زؤرتر روو لة طؤراني عةرةبي و توركي و فارسي و ئةوروثي دةكةن، من هةولَم داوة لةريَطاي تازةكردنةوةي ئةو طؤرانيانةوة ضةند طؤرانيبيَذيَكي رةسةن و نةمرمان بة نةوةي نوص زياتر ئاشنا بكةم. هةربؤية بيرم لةم كارة كردةوة و توانيم لة ماوةيةكي ثيَويستدا يةكةم بةرهةمي رِيميكسي كوردي لة سي دي يةكي طؤرانيبيَذة رةسةنةكاني كورد ئامادة بكةم بةناوي (كورديش ريميكس)ةوة كة ئيَستا لة كوردستان و لة هةندةران بلآوبؤتةوة.

ث10) ئايا مةبةستتان ئةوةية كة نةوةي نويَي كورد طويَ لة موزيكي ميللةتاني ديكة نةطرن و هةر طوص لة موزيكي كوردي بطري؟

و) لةراستيدا مةبةستي من ئةوة نيية. هةموو ميللةتاني جيهان هةميشة لة هةولَي ثاراستن و ثيَشخستني فةرهةنط و هونةري خؤياندان، ئيَمةش وةك كورد خاوةني فةرهةنط و هونةري تايبةت بةخؤمانين، بةلآم هةموومان ئةو راستيية تالَة دةزانين كة بةهؤي بارودؤخي بندةستةيي كورد و داطيركراوي و دابةشكراوي كوردستانةوة نةمانتوانيوة وةكوو ثيَويست خزمةتي فةرهةنط و هونةري ميلليي خؤمان بكةين و شورةيةكي كوردانة بةدةوري هونةري كورديدا دروست بكةين و ناسنامةي هونةري نةتةوةيي و نيشتمانيي خؤمان بةباشي بثاريَزين و لة مةترسيي لةبيرضوونةوة و نةمان رزطاري بكةين. مةسةلةكة زياتر ئةمةية و من بؤخؤم زؤر طوص لة موزيك و طؤراني ميللةتاني ديكةش دةطرم و زؤر ضيَذيان ليَ دةبينم.

 

 

ث11) ثرِؤذةتان هةية بؤ داهاتوو، ئةطةر هةية دةتوانن بؤمان باس بكةن؟

و) بةلَي ئيَستا خةريكي ئامادةكردني سي دي دووةمم كة ضةندطؤرانييةك و ضةند ثارضة موزيكيَكي لةخؤي طرتووة. ئوميَدةوارم بتوانم لة داهاتوويةكي نزيكدا بلاَوي بكةمةوة.

ث12) ئايا هةولَت داوة كليث بؤ ئةو طؤرانييانة بكةيت؟

و) بةلَي هةولَم داوة كليث بؤ ئةو طؤرانييانة بكةم، نيزيكةي سالَيَك دةبيَت سةردانيَكي (كورد ساتم) كرد و كليثي طورانييةكي هونةرمةند ئةحمةد شةمالَيان بؤ كردم، بةداخيكي زؤرةوة هةتا ئيَستا تةواويان نةكردووة و بلاَويان نةكردؤتةوة كة بةراستي زؤر جيَطةي سةرسورِمانة كة كليثي يةك طؤراني لةماوةي سالَيَكدا ئةنجام نةدريَت!؟. لةطةلَ ئةوةشدا كة ثةيماني كليثكردني سي طؤرانيان ثيَدام. من ليَرةدا ثيَمخؤشة ئةوةش بلَيَم كة لةلايةن منةوة هةموو كةنالَة كوردييةكان بؤيان هةية كليث بؤ ئةو طؤرانييانة بكةن و بة بينةرانيان بناسيَنن.

- بؤ طويَطرتن لة نموونةكاني سي دي (كورديش رِيميكس) دةتوانن سةرداني ئةم لينكة بكةن:

http://members.chello.nl/k.mustafa/karzan.htm

 

 

تيَبيني: خويَنةراني بةرِيَز دةتوانن لة رِيَطاي ئةم ئيمةيلَةي خوارةوة سةرنج و رةخنة و ثيَشنيازةكاني خؤيان بنيَرن. هةر كةس و لايةنيَك طؤرانيي طؤرانيبيَذة رةسةنة نةمرةكاني لة لا دةست دةكةويَت كة بةبص موزيك تؤمار كرابيَت، زؤر زؤر سوثاسي دةكةم ئةطةر ئاطادارم بكات تا لة داهاتوودا بتوانم بة موزيكةوة تازةيان بكةمةوة.

k.mustafa@chello.nl  

11.08.2004