info@kurdistannet.org

كاتي بلآوكردنةوة

www.kurdistannet.org

www.kurdistannet.org

خويَنةراني ئازيز... هةلَسورِاواني سةنتةري منالآن و لايةنطراني مافةكاني منالآن..

ئةوةي ليَرةدا دةيخويَننةوة، دةقي وةرطيَرِدراوي مافةطشتي و جيهانييةكاني منالآنة، كة ثيَشنيار كراوة تا لة كؤنفرانسي سيَيةمي ( ثيَش لةهةر شتيَك منالآن – اول كودكان)، دا كة لة ستؤكهؤلَم 20 و 21 ي نؤظةمبةر دةبةستريَت ، دةنطي لةسةر بدريَت. ئيَمة ثيَمان خؤشة ئيَوةي ئازيزي ليَ ئاطادار بكةينةوة ، وة لة هةمان كاتدا هيوادارم ئةو كةسانةي كة منالَيان بؤ طرنطةو خةبات ئةكةن بؤ بةدةستهيَناني مافةكانيان ، يةك بةيةكي ئةم بةندانة بخويَننةوةو بة تنيَبيني و سةرنج و ثيَشنيارةكانتان دةولَةمةندي بكةن.

ليَرةشةوة سوثاس وثيَزانينم بؤ بةرِيَز (محةمةد غفور) كة هاوكاري كردين بؤ وةرطيَرِاني بؤ كوردي.

شيَرزاد فاتح

سةنتةري بةرطري لة مافةكاني منالآن

www.santarimnalan.com

 

أاطةيةنراوي مافة طشتي و جيهانيةكاني  منالآن

ثصشةكي:

رِةفتار و مامةلَةي هةر كؤمةلَطايةك لةطةلَ منالآندا ، طرنطترين ثيَوةري هةلَسةنطاندني رِادةي ئينساني بوون و ئازادبووني ئةو كؤمةلَطايةية. منالآن ثصش لةهةر شتصكن، لةثصش هةر تصبيني وبةرذةوةندييةكي ميللي، ئابووري،سياسي، ئايديؤلؤذي وئاينيةوةن. "لةأاطةيةنراوي دامةزراندني (ثصش لةهةر شتصك منالآن ـ اول كودكان)وة،      نؤظةمبةري 1999".

                                                                                                                    

بةسةرنجدان لةم أاستيية كةهيض منالصك بةبص دةخالةت،ضاودصري،وسةرثةرشتي طةورةسالآن تواناي درصذةدان بةذياني نابصت،وةبةلةبةرضاوطرتني ئةمة كةبووني دايك وباوكي بايؤلؤذي،ياغةيري بايؤلؤذي،كةسان وسةرثةرشتياراني تايبةتي،وئؤرطانة كؤمةلآيةتي ودةولةتييةكان،بؤ بةخصوكردن وضاودصري كردن لةمنالآن سةرةتايي ترين مةرجي بةردةوامبووني ذيان وطةشةي منالآنة،وةبةسةرنجدان لةم  رِاستيية كة منالآن تواناي بةرطريكردن لةخؤيان وبةدةستهيَناني مافةكانيان نيية،دةبصت بأيار لةسةر بةرتربوون ولةثصشتربووني ماف وبةرذةوةندي منالآن لةهةر بةرذةوةندييةكي تربدرصت لةناو خصزان وكؤمةلطادا.

 

ثةيوةستبووني منالآن بةطةورةسالآنةوة،وبصتوانايي منالآن بؤ بةرطريكردني فيزيكي ودةرووني لةخؤيان،وةنةبووني تواناي دةستأاطةيشتن بة ثيَداويستيةكاني ذيان و خؤشطوزةران،منالآن وطةورةسالآن لةبةردةم دوو جصطاوأصطاي نايةكساندا أائةطرصت.ئةم رِاستيية لةطةل خؤيدا ئيمكانييةتي هصرش بردن بؤ سةر مافةكاني منالآن ئةأةخسصنصت.منالآن هاوولآتياني ستةمديدة ومةينةتباري هةموو كؤمةلطاكانن.هصرش وثةلاماري سيستماتيك (نةخشةمةند)وبةردةوام بؤ سةر منالآن بة شيَوةو ومةوداي جياواز،لةلايةن دةولةتان،دامةزراوة ثةروةردةييةكان وسةنتةري ضاودصري لةمنالآن،ودايك وباوك وسةرثةرشتيارانةوة،بؤتة بةشصك لةذياني منالآن لةجيهاني هاوضةرخدا.

 

ئةم واقعييةتانة بووني يةك أاطةيةنراوي مافة طشتي وجيهانييةكاني منالآن ئيلزامي ئةكات، كةبتوانصت بةبص قةيدوشةرت، هةموو منالآن بطرصتةوةو قوتبي بالآنوصني دياريكردن و زامنكردني ذيان وطةشة وثةروةردةي سالم ودروستي منالآن بصت.

 

مافة بنةأةتييةكاني منالآن

 

ماددةكاني خوارةوة مافي طشتي وجيهاني وئينكارنةكراوي هةموو منالآنة.

منالآن سةربةخؤ لة مةدرةك وجنسيةت،نةذاد وأةنط،ضيني كؤمةلآيةتي، فةرهةنط وجصطاوأصطاي خصزانييان، ميللةت ونةتةوة، زمان وأاددةي سةروةت ودةرامةتي خصزانييان، جوطرافياي شوصني ذيان، ئايديؤلؤذي باو، وةسةربةخؤ لةوة كةلةناو ياخود لةدةرةوةي زةواج دا لةدايكبووبصتن، سةربةخؤ لةأاددةي توانايي وناتوانايي جةستةيي ودةروونيان،هةموويان لةبةرامبةر ئةم مافانةدا يةكسانن ودةبصت لةسةرجةمي ئةو مافانةي كةلةم أاطةيةنراوةدا هاتووة بةيةكساني بةهرةمةندبن.

 

لةو شوصنةوة كةهةلآواردن لةبةرامبةر منالآندا،وبةهانةكاني بصبةشكردني منالآن لةمافةكانيان، بةزؤري بةشصكة لةشصواز وسووننةتي باو بؤ ثةروةردة وفصركردني منالآن، هةر بؤية تةئكيد ئةكرصتةوة كةبةهرةمةندبووني منالآن لةتةواوي ئةو مافانةي كةلةم أاطةيةنراوةدا هاتووة بةهيض قةيد وشةرتصكةوة نةبةستراوةتةوة،لةوانةش مةرجي ثةيأويكردني منالآن لةئةلطؤي باوي أةفتاركردن،أاددة وميزاني طوصأايةلي وملكةضكردني بؤ فةرمانةكاني سةرشاني وثلةي أصكي وثصكي و"ملثصضي وطوصأايةلي" منالآن.

 

ثةيوةستي ميللي ئايني وئةخلاقي، نةتةوةيي وفةرهةنطي سةرثةرشتياران، خزم وخوصش، دايةنةكان، سةرباري ئايديؤلؤذي سةثصنراو بةسةر كؤمةلطادا،نابصت ببنة أصطر لةبةردةم بةهرةمةندبووني سةرجةم منالآن لةسةرتاثاي ناوةرؤكي ئةم أاطةيةنراوة.

 

منالآن كؤمةلصك نيازي بنةأةتيي ويةكسانيان هةية كةدةبصت بةتةواوي لةضوارضصوةي ئةم أاطةيةنراوةدا،لةلايةن كؤمةلطاوة دابين بكرصن.لةطةل ئةوةشدا منالآن بةهؤي جياوازي لةطةشة وثصطةييشتنياندا لةباري فيزيكي وأؤحي وسةرجةم جياوازيية فةردييةكانيانةوة،كؤمةلصك نيازي جياوازيشيان هةية.لةبةرضاوطرتني نيازة فةردييةكاني هةر منالصك، جصبةجصكردنيان بةطوصرةي بةرذةوةندي أاستةوخؤي هةر منالصك،ئةسلصكي جصطير ودةستلصنةدراوة.لةناو ثرؤسةي ضؤنييةتي جصبةجصكردني ناوةرؤكي ئةم أاطةيةنراوةدا،دةبصت سةرباري نيازة طشتييةكاني منالآن،جصبةجصكردني نيازة فةردييةكانيشيان لةبةرضاوبطيرصت.

 

دةبصت ئاييننامة وبأيارنامة وياساي جصبةجصكردن لةلايةن ئؤرطانة ثةيوةنديدارةكاني ياسادانةر وجصبةجصكةري ئةم ياسايانةوة،بةمةبةستي تةئمين كردن وزامن كردني ناوةرؤكي ئةم أاطةيةنراوة بكرصنة بأيار وبنووسرصنةوة.

 

هيض ياسايةك،هيض سياسةت وبأيار وبأيارنامةيةك لةكؤمةلدا ناتوانصت ماف وبةندةكاني ئةم أاطةيةنراوة ثصشصل بكات.ناتوانرصت هيض كةسصك ياخود هيض بةشصك لةمنالآن لةهيضكام لةمافةكاني ناو ئةم أاطةيةنراوة بصبةشبكات يا جياوازي وهةلآواردن لةبةرامبةرياندا ئةنجامبدات.دةولةت وئؤرطانة ئيدارييةكاني كؤمةلطا ئةركيانة كةزةمانةتي جيَطيربوون  وجيَبةجيَكردني ئةم ماف وبةندانة بكةن كةلةم أاطةيةنراوةدا هاتووة.

 

مافةبنةأةتييةكان

 

1-    لةأوانطةي ئةم أاطةيةنراوةوة هةموو كةسصكي خوارتر لة 18 سال، بةمنال دائةنرصت، وئةم أاطةيةنراوة ئةيطرصتةوة.

2-    ذيانكردن بنةأةتيترين مافي هةر منالصكة.لةش وأؤحي منالآن لةهةر جؤرة هصرش وثةلامارصك ثارصزراوة.

3-    هةر منالصك مافي هةية كةلة ذيان وطوزةرانصكي شاد، ئارام وداهصنةرانة بةهرةمةند بصت.زةمانةتي خؤشطوزةراني وبةختياري هةر منالصك، سةربةخؤ لةبارودؤخي خصزانيان،لةئةستؤي كؤمةلطاداية. هةموو منالآن و تازةلاوان دةبصت لةيةكةي ستانداردي خؤشطوزةراني وئيمكاناتي طةشةي ماددي، لةبةرزترين ئاستصكدا كةهةرئصستا لةجيهاندا هةية بةهرةمةندبن.

4-    هةر منالصك مافي خواردن وخواردنةوة وبةهرةمةندبووني هةية لةثصداويستييةكاني ذياني ئاسايي كؤمةلطاي ئةمأؤ لةبةرزترين ئاستي ستانداردي وجوديدا لةجيهاندا.

5-    هةر منالصك مافي هةية كةشوصني ذياني لةباري هةبصت، وةلة بالآترين ئاستي ستانداردي مةوجوددا.

6-    هةر منالصك مافي ثشوودان وكاتي فةراغ وكةيف وسةرطةرمي وئاسايشي هةية.

7-    هةر منالصك مافي سةلامةتي ومافي بةهرةمةندبووني هةية لةتةواوي ئيمكانياتي كؤمةلطاي ئةمأؤ، بؤ ثارصزراوبوون لةسةدمة ونةخؤشييةكان.هةموو منالآن مافيان هةية كة بةهرةمةندبن لةئيمكاناتي تةندروستي ودةرماني لةكؤمةلطادا.

8-    هةر منالصك مافي فصربوون ودةستأاطةيشتني هةية بةئيمكاناتي طةشة وثةروةردةكردني ئامادةييةكاني خؤي.

9-    هةر منالصك مافي هةية كةلة كةش وهةوايةكي ذيان وطوزةراني سالم وئارام بةهرةمةندبصت.

10-دةبصت منالآن لةمافي تصكةلآوبوون وذيان وطوزةراني كؤمةلآيةتي بةهرةمةندبن.هةرجؤرة جياكردنةوة وبصبةشكارييةكي منالآن لةكةش وهةواي كؤمةلآيةتي منالآن وبةرطرتن بةتوانايي تصكةلآوبوون لةطةل تةواوي منالآندا قةدةغةية.

11-قةدةغةبووني هةر جؤرة ئازاردانصكي منالآن لةناو خصزان، خوصندنطا، ودامةزراوة فصركاريةكان ولةئاستي كؤمةلدا بةشصوةيةكي طشتي.

12-قةدةغةبووني بصئةملاولاي تةمبصكردني جةستةيي، قةدةغةبووني طوشار وئازارداني دةرووني تؤقاندن وترساندني منالآن.

13-قةدةغةبووني هةرجؤرة دةستدرصذييةك بؤسةر جةستةي منالآن، لةوانةش بةبيانووي مةزهةب، سووننةت وأةسم (وةكو خةتةنة، طوصسمين...تد)

14-قةدةغةبووني ئةنجامداني نةشتةرطةري تيماري (عمياتي جراحي) لةثصش ضاوي منالآن، وئةنجامداني تاقيكردنةوةي دةرماني لةبةردةمياندا، جطة لةو بارانةي كةأاستةوخؤ لةثصناوي سةلامةتي منالآن، وةيا بؤ بةرطرتن لة نةخؤشكةوتنيان ئةنجام ئةدرصت.

15-قةدةغةبووني حةثس وزينداني كردني منالآن.

16-قةدةغةبووني ئيعدام بةشصوةيةكي طشتي و ئيعدامي منالآن بة تايبةتي.

17-قةدةغةي ئةشكةنجةداني منالآن، وئيعترافثصكردنيان.

18-قةدةغةبووني كاري ثيشةيي بؤ منالآن وتازةلاواني خوار تةمةني 16 سال.

19-قةدةغةبووني هةرجؤرة بةستنةوة وقةيدكردنصك، كؤيلةكاري وبصطاري كصشانةوة لةمنالآن، لةذصر هةر ثةردةيةك وبةهةر ناوصكةوة بصت.

20- بةرةوأووبوونةوةي جددي ولصبأاوانة لةطةل بةكاربردني منالآن بؤ مةرامي جنسي. بةكاربردني جنسي منالآن بةتاوانصكي قورسي جينائي دائةنرصت.

21-شوصنطرتن وسزاداني ياسايي كةسانصك كةبة هةر أصطايةك وبةهةر ناوصكةوة ئةبنة أصطري بةردةم بةهرةمةندبووني منالآن، بةكض وكوأةوة، لةمافة مةدةني وكؤمةلآيةتييةكانيان، لةضةشني فصربوون، طةشت و سةيران وخؤشي وسةرطةرمي، بةشداري لةضالاكيية كؤمةلآيةتييةكاني تايبةت بة منالآنةوة.

22-يةكساني هةمةلايةنةي منالآن لةمافةكانياندا، ضكوأ وضكض.

23-يةكساني هةمةلايةنةي منالآن لة مافةكانياندا، بةخارجي وغةيري خارجييةوة.

24-قةدةغةبووني دةركردني منالآن لة وولآت.

25-قةدةغةبووني طواستنةوةي جوطرافي منالآن، بةبص لةبةرضاوطرتني بةرذةوةندي أاستةوخؤ و سةربةخؤي منالآن.

26-يةكساني هةمةلايةنة وتةواوي منالآن لةمافةكانياندا، سةربةخؤ لةوةي كةلةناو خصزاني بيؤلؤذيكيدا يا غةيري بيؤلؤذيكيدا ئةذين، وةيا لةذصر سةرثةرشتي دامةزراوة وئؤرطانةكاني ضاودصريكردن لة منالآندا بن.

27-يةكساني هةمةلايةنةي منالآن لةمافةكانياندا، سةربةخؤ لةوةي كةلةناو ياخود لةدةرةوةي زةواج دا لةدايك بووبصتن.

28-هةر منالصك مافي هةية كةلةئيمكاناتي دةستأاطةيشتن بة ئاطاهي وزانياري دةربارةي حقيقةت وسةرجةم لايةنةكاني ذيان وكؤمةلآيةتي بةهرةمةند بصت.

29-منالآن دةبصت ئازاد بن لةدةربأيني بيروأا وبةياني خؤياندا، دةبصت ئازاد بن لة طومانكردن وأةخنةطرتن لةتةواوي لايةنةكاني ذياني كؤمةلآيةتي.

30-قةدةغةبووني ثشكنيني بيروأاي منالآن.

31-مافي دةنطداني هةمةلايةنة ويةكسان بؤ تةواوي ئةفرادي بانتر لةتةمةني 16 سالآن سةربةخؤ لةجنسييةت،ثةيوةستي ئايني ، ميللي، شوغلي، سةربةنةتةوةبوون ، مةرام وبيروأاي سياسييان،مافي كانديدبووني هةر كةسصكي سةروو 16 سال بؤ هةر ئؤرطان ودةزطايةكي نوصنةرايةتي ياخود وةرطرتني هةر ثلةوثايةيةكي هةلبذاردن.

32-ئازادي بص قةيدوشةرتي هةر كةسصكي سةروو 16سالآن بةكوأ وكضةوة لةهةلبذاردني شوصني ذيانيان،ئازادي سةفةر وطواستنةوةي شوصني نيشتةجصبوونيان.

33-قةدةغةبووني هةرجؤرة كؤنترؤلصكي هةميشةيي هاتووضؤي ئةفرادي سةروو 16سال لةناوخؤي وولآتدا،لةلايةن دةولةت ومةقاماتة ئينـزباتييةكانةوة. هةلوةشانةوةي هةرجؤرة بةرتةسككردنةوةيةك بؤ ضوونةدةرةوةي وولآت، ثصداني دةمودةست وبص قةيدوشةرتي ثاسثؤرت بة هةموو ئةفرادي سةروو 16 سال.

34-ثارصزراوبووني ذياني تايبةتي منالآن، نامةناردن وثةيوةندطرتني ثؤستي وتةلةفؤني منالآن.

35-هةر دوو كةسصكي سةروو 16سال مافي خؤيانة بةخواست وئارةزووي خؤيان ذياني هاوبةشيان هةلبذصرن. قةدةغةبووني هةر جؤرة ناضاركردن وطوشاردانانصك لةلايةن هةر كةس ومةرجةعصكةوة بؤ سةر كةساني تر لةمةسةلةي هةلبذاردني هاوسةر، ذياني هاوبةش وجيابوونةوةياندا.

36-ثةيوةندي جنسي ئةفرادي طةورةسالي (سةروو تةمةني ياسايي بالقبوون)، لةطةل كةساني ذصر تةمةني ياسايي، تةنانةت ئةطةر لةسةر أةزامةندي خؤشيان بصت قةدةغةية.

37-قةدةغةبووني هةلآواردن لةسةر بنةماي ثةيوةندي جنسييةوة.

 

قةدةغةكردني هةلآواردن لةنصوان منالآني كض وكوأدا لةسةر بنةماي رِةطةز

 

هةلسوكةوتي هةلآواردنئامصز ودوولايةنة لةسةر بنةماي أةطةز لةنصوان منالآني كض وكوأدا، لةدةوراني كؤرثةيي ولةتةواوي ذياني منالياندا، تايبةتمةندييةكي أةفتاري هةموو كؤمةلطاكاني ئةمأؤية لةطةل منالآندا. بةلآم لةو كؤمةلطايانةدا كةمةزهةب وهةذاري لصيداون لةهاوشاني فةرهةنطي دواكةوتووانةدا، هةلآواردن لةبةرامبةر منالآني كض دا سةرباري ئةوانةش لةياسا، وبأيارنامة وئةخلاقي أةسمي كؤمةلطادا شةرعييةت ثصدراو وأصثصدراوة. بؤية بةديهاتني يةكساني تةواو لةنصوان منالآني كض وكوأدا لةسةرتاثاي كاروبار ولايةنةكاني ذياندا، زةروورةتي خةباتصكي بص وةستان ئةخاتة دةستوورةوة لةدذي هةلآواردن ونايةكساني لةنصوان منالآني كوأ وكض دا.

1-    قةدةغةكردني كاري ناومال وةيا ئةركي تايبةتي مالداري كضان لةخصزاندا. بةكاربردني قوورسترين سزاي ياسايي لةبةرامبةر هةر جؤرة ئازاردان، تؤقاندن، زةوتكردني ئازادي، سوكايةتي ثصكردن وتوندوتيذيةك لةدذي كضان لةناو خصزاندا.

2-    تصكؤشاني بةربلآو وأاستةوخؤ لةلايةن ئؤرطانة ثةيوةنديدارة دةولةتييةكانةوة بؤ خةبات لةبةرامبةر فةرهةنطي ثياوسالاري ودذةذن لةكؤمةلطادا. هاندان وبةهصزكردني دامةزراوة غةيرةدةولةتييةكاني لايةنطر وتصكؤشةر لةثصناوي بةدةستهصنان وجصطيركردني يةكساني نصوان ذن وثياودا.

3-    قةدةغةكردني كةلكوةرطرتن لةناو وناتؤرةي وةكو شيردةر، بانوو، خوشكص وهةر لةقةبصك كةمنالي كض بةئيعتباري جصطاوأصطاي خوارتري لةبةرامبةر كوأدا ثصناسة ئةكات، لة نوسين و قسةي أةسمي لةلايةن مةقامات وئؤرطان ودامةزراوة دةولةتي وتايبةتييةكانةوة.

4-    قةدةغةكردني هةرجؤرة دةخالةتصك لةلايةن هةر مةرجةعصكةوة بصت، ضكةسوكار ودةوروبةر، ياخود ئؤرطان ومةرجةعة أةسمييةكان، لةناو ذياني تايبةتي وثةيوةندي شةخسي وخؤشةويستي وجنسي كضاني سةروو 16سالدا.قةدةغةكردني جاسووسيكردن وةيا دةخالةتكردن دةربارةي بوون ونةبووني ثةردةي بةكارةي كضانةوة، مةطةر لةو بارانةدا كةأاستةوخؤ ثةيوةستة بةتةندرووستي وسةلامةتي كضانةوة.

5-    قةدةغةكردني هةرجؤرة مامةلةيةكي سوكايةتي ئامصز، ثياوسالارانة، باوكسالارانة ونايةكسان لةطةل كضاندالةلايةن ئؤرطان ودامةزراوة كؤمةلآيةتييةكانةوة.

6-    سأينةوةي سةرجةم نيشانة سوكايةتي ئامصز وهةلآواردنئامصزةكان سةبارةت بةكضان وذنان لةكتصب وسةرضاوةكاني وانةووتنةوة و، دواتريش طونجاندني بابةتي وانةيي ثصويست لةثصناوي تصطةياندن وأوونكردنةوةي مةسةلةي يةكساني ذن وثياو، وةأةخنةطرتن لةشصوازةكاني ستةمكصشي ذن لة كؤمةلدا.

7-    ثصكهصناني ئؤرطاني ثشكنين، ودياريكردني تاوان ويةكةي ئينـزيباتي تايبةت بؤ بةرةوأووبوونةوة لةطةل بارودؤخي ئازاردان وهةلآواردن لةدذي كضاني منال.

8-    هةول وتةقةللاي بةربلآو وأاستةوخؤ لةلايةن ئؤرطانة ثةيوةنديدارة دةولةتييةكانةوة بةمةبةستي خةبات لةدذي فةرهةنطي ثياوسالارانة ودذةذن لةكؤمةلطادا.

9-    هاندان وثشتطيريكردن لةئؤرطانة غةيرةدةولةتييةكان لةثصناوي بةرفراوانتركردني ضالاكييةكانياندا كةلةثصناوي بةدةستهصنان وجصطيركردني يةكساني ذن وثياو لةئارادان.

 

ثارصزراوبووني منالآن لةبةرامبةر ئاين دا

 

بوون ونةبووني مةزهةب مةسةلةيةكة ثةيوةستة بةطةورةسالآنةوة. منالآن خاوةني هيض ئاين وبيروأايةكي خورافي وقةدةرطةرايانة نين. خةبات لةدذي ئايين وثاككردنةوةي مةزهةب لةشوصني ذيان ودةوروبةري طةشة وثةروةردةي منالآندا لةثصويستيية حةياتييةكاني فةراهةمكردني بارودؤخصكي كراوة وئارامة بؤ وةلآمدانةوة بةنيازةكاني طةشة وثةروةردةي منالآن.هةربؤية كؤمةلطا وئؤرطانة ئيدارييةكاني كؤمةل ئةركيانة كةمنالآن لةبةرامبةر ئاييندا بةثارصزراوي أابطرن.لةم أاستايةدا دةبصت ئةم مافانةي لاي خوارةوة بةبص هيض قةيدوشةرتصك و جياوازيةك بؤ هةموو منالآن جصبةجص بكرصن.

1-    جياكردنةوةي تةواوي ئاين لةثةروةردة وفصركردن. قةدةغةكردني خوصندنطا ئايينييةكان بؤ منالآن.

2-    قةدةغةكردني خوصندني وانةي ئاييني، وئةحكامي مةزهةبي، ولةطةل لصكدانةوةي مةزهةبيانةي بابةتةكان لة خوصندنطاكان ودامةزراوة فصركارييةكاندا.

3-    هةلوةشانةوةي سةرتاثاي ئةو ياسا وبأيارنامانةي كةبةدذي ئةسلي ثةروةردة وفصركردني غةيرةمةزهةبيين.

4-    بةرقةراركردني ثةروةردة وفصركردني تصكةلآو لةتةواوي ئاستةكاني خوصندندا.

5-    قةدةغةكردني دةستدرصذي ماددي ومةعنةوي ئايينةكان وئؤرطانةكانيان بؤ منالآن وكةساني خوار تةمةني 16سال.

6-    قةدةغةي بردني كةساني ذصر تةمةني 16سالآن بؤ ناو فيرقة ومةراسيم وشوصنة مةزهةبي ودينييةكان.

7-    قةدةغةكردني حجاب بؤ كضاني خوار 16 سال.

8-    قةدةغةكردني خةتةنةي منالآن، ض كض وض كوأ.

9-    قةدةغةكردن وهةلوةشانةوةي سةرجةم ئةو ياسا ئايينيانةي كةأصطرن لةبةردةم بةهرةمةندبووني منالآن، بةكوأ وكضةوة، لةذيانصكي داهيَنةرانةو بةختةوةر ، خؤشي وشاديكردن وبةشدارييان لةضالاكيية كؤمةلآيةتييةكاني تايبةت بة منالآنةوة.

10-قةدةغةي درووستكردني تةنطةبةري بؤ بةشداري منالآن لةبابةتةوانةييةكان ولةناو ضالاكيية بةرنامةيي وسةرووبةرنامةييةكاني قوتابخانةدا، مةطةر بةهؤي ثزيشكي وبةطوصرةي بةرذةوةندي أاستةوخؤي منالآنةوة بصت.

11-طواستنةوةي أؤذةكاني ثشوو لةهةفتةدا لة أؤذي هةينييةوة بؤ أؤذي شةممة ويةكشةممة بةمةبةستي هاوئاهةنطي لةطةل تةواوي وولآتاني جيهان وبةهرةمةندبووني منالآن لةيةك ستانداردي تاقانة لةأؤذذمصري دةرس و وانةدا.

12-لابردني سةرتاثاي بؤنةوثشووة ئاينيةكان لة رِؤذميَري  أةسمي كؤمةل ولةأأؤذذمصري خوصندنطاكاندا.

 

مافةكاني منالآن لةناو خصزاندا

 

1-    هةلوةشانةي ئيمتيازاتي ثياو وةكو "سةرثةرشتياري خصزان" وبةرقةراركردني ماف وئةركي يةكسان بؤ ذن وثياو لةثةيوةند بةسةرثةرشتي وثةروةردةي منالآن و،مةسةلةي كؤنترؤل وبةأصوةبردني كاروباري دارايي خصزان، بؤماوة، هةلبذاردني شوصني ذيان ونيشتةجصبوون،كاري ناومال وكاري ثيشةيي، تةلآق، سةرثةرشتي منالآن لةكاتي جيابوونةوة ودابةشكردن وخاوةندارصتي ملك ومالي خصزانةوة.

2-    قةدةغةكردني ضةند ذنة .

3-    قةدةغةكردني سيغة .

4-    هةلوةشانةوةي تةواوي ئةو ثةيماننامانةي كةلةشةرع وسووننةتي باوو كؤندا ذن بةثياوةوة ئةبةستصتةوة .

5-    قةدةغةكردني سةثاندني كاري ناومال وةيا ئةركي تايبةتي مالداري بةسةر منالآني كض دا لةناو خصزان دا .

6-    بةكاربردني تووندترين سزا لةبةرامبةر هةرجؤرة ئازاردان، تؤقاندن، زةوتكردني ئازادي،سوكايةتيثصكردن وتوندوتيذييةك لةدذي ذنان وكضان لةناو خصزان دا.

7-    هةلوةشاندنةوةي طواستنةوةي ئؤتؤماتيكي ناوي خصزاني باوكان بؤ منالآن، سثاردني دياريكردني ناوي خصزاني كؤرثة (تازةلةدايكبوو) بةأصكةوتن وهةلبذاردني هاوبةشي دايك وباوك. لةباري أصكنةكةوتنياندا منال ناوي خصزاني دايكي وةرئةطرصت .

8-    ثارصزطاري ئيداري،ماددي ومةعنةوي لةلايةن دةولةتةوة بؤ ئةو خصزانانةي كة يا دايك وةيان باوك بةتةنها سةرثةرشتيان ئةكةن، بةتايبةتي ثارصزطاريكردن لةدايكانصك كةجيابوونةتةوة، وةيا ئوسوولةن لةدةرةوةي زةواج دا مناليان بووة، لةبةرامبةر طوشارة ماددي وئةخلاقي وكؤنةثةرستانةكاندا.

9-    يةكساني تةواو لةماف وئةركةكاني دايكان وباوكاندا، لةمةسةلةي ثةيوةست بة خةرج و ثيَداويستي وسةرثةرشتيكردني منالةكانيانةوة دواي جيابوونةوةيان.

10-يةكساني تةواوي مافي دايكان وباوكان لةمةسةلةي ثةيوةند بةسةرثةرشتيكردن وثةروةردةي منالآنيانةوة. هةلوةشانةوةي جصطاوأصطاي تايبةتي باوك وةكو سةرثةرشتياري خصزان لةتةواوي ياسا وبأيارلةسةردراوةكان وطواستنةوةي مافةكاني ثةيوةست بةسةرثةرشتي ومةسةلةكاني تايبةت بةكاروباري خصزان بؤ دةستي دايك وباوك بةيةكساني .

11-ثصداني كؤمةكي ماددي ثصويست وثصشكةشكردني خزمةتطوزاري خؤأايي ثزيشكي، فصركاري وفةرهةنطي، لةثصناوي زةمانةتكردني ستانداردي بالآي ذيان وطوزةراني منالآن وتازةلاوان، سةربةخؤ لة وةزعي خصزانييان .

12-هةموو ئةو منالآنةي كة خصزان وئيمكانياتي خصزانيان لةدةستداوة، دةبصت بخرصنة ذصر ضاودصري دةولةتةوة. فةراهةمكردني ئيمكاناتي ذيان وطوزةران وثةروةردةي ئةم منالآنة لةئؤرطانة مؤدصرن وثصشأةو وئامادةكراوةكاندا(مجهز).

13-ثصكهصناني باخضةي ساواياني ئامادةكراو(مجهز) ومؤدصرن بةمةبةستي بةهرةمةندبووني هةموو منالآن لةكةش وهةوايةكي زيندوو داهصنةرانةي ثةروةردةيي وكؤمةلآيةتي، سةربةخؤ لةهةلومةرجي خصزانييان.

14-شازدة هةفتة مؤلَةتي دايكايةتي دةوراني سكثأي ومنالبوون، وةيةك سال مؤلةت بةكرص ومافي تةواوةوة لةثصناوي بةخصوكردني كؤرثةدا، كةدايك وباوك خؤيان أصكدةكةون لةسةر ضؤنصتي كةلكوةرطرتن لةم مؤلةتة.ثصكهصناني هةيئةتي ثشكنين وكؤنترؤل، لةطةل ئةركي ضاودصريكردن بةسةر جصبةجصبووني ثةيمانةكاني سةرةوة لةلايةن ثةيوةنديدارانةوة.

15-درووستكردني دامةزراوة وئؤرطاني جؤراوجؤر وأةخساندني ئاسانكاري خؤأايي لةضةشني شيرخؤرطة وباخضةي ساوايان وشوصنوجصطاي سةرطةرمي وشاديكردن وثةروةردةيي بؤ منالآن لةئاستي طةأةكةكاندا.

 

كؤتايي يولي 2004