ململانيَي نيَوان بنةماكاني رِاطةياندني جيهاني مافي مرؤظ و فكري سياسي ئيسلامي : قةيراني بةرنامة، رِيفؤرم، ديموكراسي و ئازادي سياسي لاي موسلَمانان و ئيسلام....  سردار عبدالكريم عبداللة

ك

ة باس ديَتة سةر ياساي بةرِيَوةبردني هةر ولاَتيَك يةكسةر ئةو ثرسيارة ديَتة ئاراوة، ئاية ض جؤرة سيستةميَكي حوكم لةم ولاَتة فةرمانرِةواية؟ئاية رِذيَميَكي ديكتاتؤري خؤسةثيَنةرة يان ئالَوطؤرِي دةسةلاَتي سياسيلة رِيَطاي ثرؤسةيةكي دةنطداني طشتي ئازادةوةية؟ئةطةر زؤر بة سادةيي ثيَناسةيةكي سيستةمي ديموكراتي بكةين دةتوانين بلَيَين: سيستةميَكي بةرِيَوةبردني سياسية لة سنووريَكي ئيداري و سياسي دياريكراوي دانةبرِاو لة كؤمةلَطاي مرؤظايةتي كة رِيَطا خؤش دةكات بؤ سيستةمي بازارِي ئازاد و مسؤطةركردني هةل و مافي بةشداري كردن بؤ سةرجةم هاولاَتياني خاوةن كةسايةتي ياسايي لة بةرِيَوةبردني كاروباري طشتي ولاَت ض رِاستةوخؤ يان نارِاستةوخؤ لة رِيَطاي دياركردني نويَنةرةوة، هةروةها ئيرادةي طةل سةرضاوةي دةسةلاَتي حكومةتةكة دةبي، طوزارش كردنيش لةو ئيرادةيةي بة هةلَبذاردنيَكي ئازادانةي ثاكة كة لة رِيَطاي دةنطدانيَكي نهيَني و ئازاد و يةكسان بةمةبةستي رِةخساندني ذينطةيةكي طونجاو بؤ مسؤطةركردن، ثاراستن، بةرزنرخاندن و رِاطرتني بةها رِاستةقينةكاني مرؤظ كة شايستةي ثلة و ثايةي كةسايةتي مرؤظيَكي هاوضةرخي شارستاني بي، يةكساني كؤمةلاَيةتيو خؤشطوزةراني تاكةكاني كؤمةل دةستةبةربكات، ئةويش لة رِيَطاي ثاراستني سةرجةم ئةو مافة سةرةتايانةي كة لة رِاطةياندني جيهاني مافي مرؤظ ئاماذةي ثيَكراوة دياركردني ئةم ماف و ئةركانةي تاكيش لة دةستوريَكي هةميشةيي ثةسندكراو لة لايةن زؤربةي هاولاَتيان و كؤك بة ياسا نيَو دةولَةتيةكان و رِيَزليَطيراو لة لايةن كؤمةلَطاي مرؤظايةتي.

بؤ ئةوةيرِيَطاش بؤ ئيرادةي طةل خؤشبكري و زةمينة بؤ هةلَبذاردنيَكي طشتي ئازاد لةباربي دةبي بةر لة هةموو شتي ئارامي و ئاسايش لة سنووري ئةم ولاَتة يان ئةم دةسةلاَتة ئيدارية سياسية بةرقةرابكري، بؤ بةرقةراركردني ئةو بارودؤخةش ثيَويستة هؤكارةكاني ثشيَووي، شةرِ و نائارامي لةبارببريَن.ديارترين هؤكارةكاني دةبنة هؤي نائارامي و ثشيَووي لة هةر ولاَتي ئةمانةن:

*دداننةنان بة مافي هاولاَتي بوون وكةسايةتي ياسايي بةشيَك لة تاكةكاني كؤمةلَ و نايةكساني لة مامةلَةكردن و هةلَبواردنيان.

*تةشةنةكردني بيَكاري و خراثي باري ئابووري و كؤمةلاَيةتي...هتد.

*دداننةنان بة يةكي يان زياتر لةم مافانة:مافي سياسي، رؤشةنبيري، نةتةوةيي، ئايني، رِةطةزي، فكري، ئابووري، بازرطاني يان ئيداري ميللةتيَك يان طرِوثيَك لةو سنوورة دياركراوةي تيايدا دةذين.

*بةكارهيَناني ضةك، توندوتيذي يان ئامراز و شيَوازي ناياسايي و نارِةوا لة ضارةسةركردني كيَشة نيَودةولَةتيةكان و ناوخؤييةكان.

بؤ بةرقةراركردني ئاسايش و ئارامي لة هةر ولاَتيَك بةر لة هةموو شتي دةبي ئابووري ولاَتةكة رِيَكبخري، بواري كاركردن و بازرطاني بؤ تاكةكاني كؤمةلَطاكة برِةخسيَنريَت تا باري ئابووري، كؤمةلاَيةتي، تةندروستي و خويَندن بؤ هاولاَتيان ضاكبكري و داهاتيش بؤ دامةزراوةكاني دةولَةت مسؤطةربكري تا بةئاساني دةسةلاَتي سياسي و دادطاي برِيارةكاني دةسةلاَتي ياسايي جيَبةجي بكةن، تا ئارامي و ئاسايش بالَ بةسةر ولاَتيَك دانةكيَشي بووار لةبةردةم ثرؤسةي بة ديموكراتيزةكردني كؤمةلَطاكة زؤر كةمة، ئةطةر هةشبي ديموكراتيةكي سةقةت و كؤثيةكي قةلَثة.كةواتة ئازادي بلاَوكردنةوة و كاري رِؤذنامةطةري و رِادةربرِين، ثرؤسةي دةنطدان و ئالَوطؤري دةسةلاَتي سياسي بةبي سةروةري ياسا، ئاسايش و ئارامي مةحالَة.لة رِاطةياندني جيهاني مافي مرظدا ضارةسةري تةواوي ئةم هؤكارانة كراون كة دةبنة هؤي بي ياسايي و نائارامي لة سةرانسةري جيهان، بةتايبةتي بةندةكاني:21، 20، 19، 18، 17، 13، 9، 7، 6، 5، 3، 2، 1 ضارةسةري ئةم هؤكارة نيَطةتيفانةيان زؤر بة رِووني خستؤتة رِوو.بةرِيَزطرتن لةو بةندانةي رِاطةياندني جيهاني مافي مرؤظ دةتوانري هةنطاو بؤ هيَنانةدي و ثيادةكردني كاري ديموكراتي زؤر ئاسان بكري، كؤمةلَطايةكي ديموكراتي رِاستةقينة بيَتة ئاراوة.

ئةطةر مةبةستمان لة كؤمةلَطايةكي ديموكراتي بةم مانايةي سةرةوة بي ئةوة دةكةوينة بةردةم ديالؤطيَك ئةويش ئةوةية:ئاية ضةند جؤر ديموكراتيةت بووني هةية؟ئاية دةكري بلَيَين:ديموكراتيةتي ليبرِالي رِؤذئاوايي، ديموكراتيةتي ئيسلامي (شوورا) و ديموكراتيةتي تر؟ئاية دةكري نموونةكاني هيندستان، توركيا، ئوردن و ئيَران....هتد بة نمونةيةكي ديموكراتي تةواو بزانين يان نا؟ زؤر بة سادةيي دةتوانين بلَيَين ديموكراتيةتي رِاستةقينة و تةواو تةنها يةك شيَوةي هةية، ئةو ديموكراتيةتةي لةم ولاَتانة ثيادةدةكري فؤتؤيةكي قةلَث و ناتةواوي ديموكراتيةتن.ديموكراتيةتيةتي تةواو ئةم شيَوةيةية كة بةر لة هةموو شتي رِيَز لة مرؤظ دةطري و ئةو بةندانةي مافي مرؤظ جيَبةجيَدةكات كة زامني كةرِامةت، ئازادي رِادةربرِين، كاركردن، هاولاَتي بوون و هاوسةري ثيَكةوةناني تاكة لةو كؤمةلَطايةدا.بؤ زياتر ئاشنابوون بةوةي كةتةنها يةك شيَوةي ديموكراتي هةيةدةكري دوور لة لة تيَور و قوتابخانة فكري، فةلسةفيي و مةعريفيةكاني، دوور لة خؤبةستنةوة بة دةق بةلَكو بة هيَنانةوةي هةندي نممونةي زيندووي ممارةسةكردني بنةماكاني ديموكراتيةت كة رِؤذانة لة شةقام و لة ذياني ثرِاكتيكي هةلَسوكةوتي لةطةل دةكةين بؤمان دةردةكةوي كة يةك شيَوةي ديموكراتيةت هةية و بةس.ئةطةر سةيري ئازادي رِؤذنامةطةري و ئالَوطؤرِي دةسةلاَتي سياسي بكةين لة هيندستان، توركيا، ئيَران، ثاكستان، ئوردن و رِوسيا...هتد دةبينين ضةندين رِؤذنامة، طؤظار و كةنالَي جياجياي رِاطةياندن و ئالَوطؤرِي دةسةلاَتي سياسي لة رِيَطاي دةنطدانةوة بووني هةية، كة لةطةل برِطةي (21) ي رِاطةياندني جيهاني مافي مرؤظ كؤكة، بةلاَم تا ضةند ئازادي تاكةكةس، خؤشطوزةراني، بوواري كاركردن و مافةكاني مرؤظ ثاريَزراون؟ئاية تاضةند تاكةكاني كؤمةلَ لة بووارةكاني تري ذياندا مافةكانيان ثاريَزراوة؟دةتووانين بلَيَين جطة لةدةنطدانيَك كة بةستراوةتةوة بة كؤمةلَيَك مةرج ودسثلين هيض جؤرة مافيَك لةم مافانةي بوونيان نية، ئةم ديموكراتيةتةي لةم شوينانة هةن ديموكراتيةتيَكي سةقةتن يان فؤتؤيةكي قةلَثي ديموكراتيةتن، ثرسياريَك رِووبةرِوومان دةبيَتةوة دةثرسي بؤضي واية؟ ئةطةر بةنموونة هةلَسوكةوتي رِؤذانةي تاكيَك لة تاكةكاني يةكي لةم ولاَتانة وةرطرين و بيخةينة تاي تةرازوو بةرامبةر بة بنةما سةرةتاييةكاني بةندةكاني رِاطةياندني جيهاني مافي مرؤظ كة فاكتةريَكي سةرةكينة بؤ ئارامي، ئاسايش، سةروةري ياسا و هيَنانةدي كؤمةلَطايةكي ديموكراتي رِاستةقينة دةبينين:

بةثيي ماددةي يةكي رِاطةياندني جيهاني مافي مرؤظ (رِ.ج.م.م) هةموو تاكيَك بة ئازادي و يةكساني لة دايك بوونة، كةرِامةت و مافيان ثاريَزراوة، ئاية بةبي ئازادي كةرِامةت و عةدالةتي كؤمةلاَيةتي بؤ مرؤظ ثاريَزراوة؟نةخيَر.ئاية ئةطةر مرؤظ ئازادي و يةكساني لة ماف و هةلدا نةبوو تا ضةند دةتواني مومارةسةي كاري ديموكراتي بكات؟ئاية ئةو توركة يان هيندية يان رِووسة يان فارسة يان عةرةبةي لةو شويَنانةي كة تياية دةذين هةمان ئةو مافانةي كة بة خؤيان رِوا دةبينن بة كورديَك، كشميريةك، ضيضانيَك، ئةمازيغيةك يان سةحراويةك رِةواي دةبينن، سةدا سةد وةلاَمةكة نةطةتيفة.ديارة هؤي سةرةكي بؤ طةشةكردني ئةم جؤرة بؤضوونانةش بؤ كؤمةلَي هؤكاري نةطةتيف دةطةرِيَتةوة كة وادةكةن تاكةكاني كؤمةلَ بة عةقليةت و هزريَكي تةندروست و ديموكراتي بير نةكةنةوة.با ثيَكةوة سةرنجي بدةين و سةيري سيستةمي خويَندن و فيَركردني ئةم ولاَتانة بكةين، دةبينين سيستةميَكي ثةروةردةي دوا كةوتووي، سةقةتي، جؤشدراو بة فكريَكي شموولي يان ئايني يان رِةطةزثةرستي دذ بة بةندةكاني (19، 18، 4، 3، 2) ي رِاطةياندني جيهاني مافي مرؤظة، بةتايبةتيش ماددةي (26) ي لة ئاراداية.ئةمةش يةكةم دياردةية بؤ ناتةندروستي كؤمةلَطايةكي ديموكراتي لةم جؤرة ولاَتانة، ضونكة لة سايةي ئةم سيستةمةي خويَندن و ثةروةردة خويَندكارةكان بة بيريَكي جياوازيكردن لة نيَوان نةتةوة، رِةطةز، بةرز رِاطرتني ئايينيَك لةسةر ئايينيَكي تر، نةبووني ئازادي طؤرِيني ئايين و رِادةربرِين مشتومالَ دةدريَن، بؤية تا ئةم جؤرة سيستةمةش لة بواري خويَندن هةبي ئةوة زةمينة بؤ ديموكراتيةتي رِاستةقينة لة بارنابي.بؤية يةكةمين فشار بؤسةر هةر ولاَتيَكي داخراوي ناديموكراتي طؤرِانكارية لة بةرنامةي خويَندن.

دواكةوتني سيستةمي ئابووري و ئيداري هةر ولاَتيَك وادةكات هةلي كاركردن، بيمة، مووضةي بيَكاري و مؤلَةتي دايكايةتي...هتد بؤ تاكةكاني كؤمةلَ كةم بيَتةوة، بةمةش رِاستةوخؤ بةندي (22، 23، 24و25) ي (رِ.ج.م.م) دةكةويَتة بةر هةرِةشة، ضونكة ئةم مافانة لة هةر ضوار برِطةكةي بةندي 23 و هةردوو برِطةكةي بةندي 25 زؤر بةرِاشكاوانة دياريكراون، ئاية ئةم مافانة تاضةند لة توركيا، رِوسيا، ئيَران، ئوردن، هيندستان...هتد دةستةبةركراون؟ قةيرانة ئابووري و كيَشة دراويةكانيان بة ئاشكرا كاريطةري نةطةتيفي بةسةرسةرجةم بوارةكاني ذياني هاولاَتيان هةية، خراثي باري ئابووري و تةندروستي و ضاوديَري كؤمةلاَيةتي بؤتة خالَيَكي لاواز ويذدان و دةنطةكانيان ثيَدةكردريَت، ئةمةش رِاستةوخؤ كاريطةري لةسةر ثرؤسةي دةنطدان و كاري سياسي و بةرنامةي كؤمةلاَيةتي لةم ولاَتانة هةية، ثرؤسةي هةلَبذاردن طووماناوي دةكات.

دواكةوتني سيسةتةمي تةندروستي و ضاوديَري كؤمةلاَيةتيش وادةكاتن بةشي زؤري ئةم ولاَتانة هاوولاَتيةكانيان بة ئاساني و وةك يةك هةلي ضارةسةركردنيان بؤ نةرِةخسي، ئةمةش يةكيَكة لةو نايةكسانيانةي كة كؤمةلَطاي ديموكراسي لة كةدار دةكات، هةروةها فاكتةريَكيشة بؤ دواكةوتني ذيَرخاني ئابووري و بلاَوبوونةوةي بيَكاري و كيَشةي كؤمةلاَيةتي و دراوي زؤر، ئةمةش ئةركي حكومةتةكان قوورستر و لاسةنط دةكات، بؤ ضارةسةري ئةم كيَشانة دةبي ثةنا بؤ بةرزكردنةوةي ميزانيةي دةولَةتببريَت ئةويش بةدةستطرتنةوة يان كةم كردنةوةي هةندي بةرنامةي تر يان ثةنابردن بؤ قةرز و قؤلَةي زؤر، ئةم دةستطرتنةوة لة بوارةكاني خزمةتطوزاري و تةندروستي رِيَك دذ بة بةندةكاني (22 و25) ة.

دواكةوتني سيستةميهاتوو ضؤ و طةياندن وطواستنةوة وادةكاتن رؤذانة خةلَك لة كاتي هاتووضؤكردنيان (ثيادة و سوارة) دةست دريَذي بكةنة سةرمافةكاني يةكتري ونايةكسانيةك لة نيَوان تاكةكاني كؤمةلَ دروست بي.هةروةها كاريطةري نيَطةتيفي بةسةر ذيَرخان و سةرخاني ئابووري دروست دةكات.باري ماددي و مةعنةوي تاك قوورس دةكات، بؤ ضارةسةركردني ئةم كيَشانة دةبي هاولاَتيان دةست بةرداري بةشيَك لة ئازادية شةخسيةكانيان بن، طةشةثيَداني ئةم بووارة وادةكاتن سةرجةم بووارةكاني تري لة طةشةدابن بة دواكةوتنيشي هةموو بوارةكان تووشي كيَشة دةبن، ئةمةش طةورةترين كيَشةي ئةم ولاَتانةية، زؤر جاريش طرفتي زؤر مةزنن لة ثرؤسةي دةنطداندا.

دواكةوتني ئامرازةكاني كاركردن و بةرهةمهيَنان كة رِاستةوخؤ كاريطةري نةطةتيفي هةية بةسةر داهات، جؤري بةرهةم، مووضة، ثشوو، تيَضوون، ساغكردنةوة و دؤزينةوةي بازارِ..هتد.ئةمةش لةطةل بةندي23 و 24ي رِاطةياندنةكة بةتةواوةتي ناكؤكة.وةك ئاشكراية تةكنةلؤجيا و ئامرازةكاني كاركردن لةم ولاَتانة ئةطةر زؤر سةرةتايي نةبن ئةوة لة ئاستي ئةوةش دانينة ئةركي مرؤظ كةم بكةنةوة و ضةندايةتي و ضؤنايةتي بةرهةميش باش بكةن و تيَضووش كةم بكاتةوة.

ياساي باري كةسيَتي (ئةحوال شةخسي) و خاوةنداريَتي، ئةم جؤرة ياسايانة دةبي لةطةل بةندةكاني17، 16و18 ي رِاطةياندني مافي مرؤظ هاوئاهةنط بي، بةتايبةتي بةندي16 كة لة هةرسي برِطةكاني باس لة ئازادي هاوسةري دةكاتن كةنابي مةسةلةي رِةطةز و ئاين رِيَطربن، هةروةها هةردوولا ئازادن لة دياركردني ذياني خيَزاني و هاوسةري يان جيابوونةوة.هةروةها بةندي 17 لة هةردوو برِطةكانيدا زؤر بة ئاشكرا باس لة خاوةنداريَتي دةكاتن، بؤية دةبي ياساي مولكداري، باج، سيستةمي بانكةكان و كاري دراوي لةم ولاَتانة لةطةل سيتةمي جيهاني كؤك بكريَن.ئةم جؤرة ياسايانة لة كؤمةلَطاي ئيسلامي و داخراوةكان ثيَويستي بة طؤرِانكاري تةواو و طونجاندن ياسايي زيرةكانة هةية، نةطؤرِينيشيان ئةم ياسايانة ذنان لة مافي دةنطدان، ميرات و زؤر مافي تر بي بةش دةكات، هةروةها ئازادي مامةلَةكردن و ملكداريش ئالؤز دةكات.

بووني كةسايةتي كاريَزمايي و ناضاركردني خةلَك بةشيَوازي جياجيا بؤ ثةرستن و بةرز رِاطرتني ئةو كةسايةتية وةك سمبووليَكي نةمر يان رِيَطا نةدان بة طؤرِيني بير و باوةرِ و ئايين يان داناني بةربةست لةبةردةم طوزارشتكردن لة دةربرِيني رِا و بؤضوونةكان بة بيانووي نةبةزاندني حورمةتي ياساي باوي كؤمةلَطا، كةسايةتية كاريَزماكان، دةستوور و نةرِيتي عةشيرةت....هتد كة بةئاشكرا دابةشكردني كؤمةلَطاية بةسةر ضةندين ضوارطؤشةي سوور كة ئةمةش لةطةل بةندةكاني (16، 1، 18، 19) ي (رِ.ج.م.م) زؤر ناكؤك وناتةبدةبن.زؤر دياردةي تريش لة جؤرة كؤمةلَطايانة هةنة دةكري وةك نموونة بيان هيَنينةوة بؤ ناتةواوي كؤمةلَطايةكي ديموكراسي كة ثرِوثاطاندةي ديموكراتيةتي بؤ دةكري.

لةمةوة بؤمان دةردةكةوي كة:

هيض ولاَتيَك ناتواني ببي بة ولاَتيَكي ديموكراتي تا مافةكاني مرؤظ مسؤطةر نةكات، كة فاكتةري سةرةكي زامنكردني ئارامي و ئاسايشي ولاَتيَكن، تا ئارامي و ئاسايشيش بةرقةرار نةبي ناتوانري ذيَرخان و سةرخاني ئابووري طةشةي ثيَبدري و بطةيَنريَتة ئاستي كؤمةلَطايةكي شارستاني، تاكؤمةلَطاش نةطاتة ئاستي شارستانيةتيةكي هاوضةرخ ئةوة ديموكراتيةت ببوني نابي و مافةكاني مرؤظ هةميشة ثيَشيَل دةكريَن، رِيَطاش بؤ بةردةوامي رِذيَمة ضةوسيَنةرةكان و خؤسةثيَنةرةكان بة والاَي دةميَنيَتةوة.

كؤمةلَطايةكي ديموكراسي رِاستةقينة واتة كؤمةلَطايةكي تةندروست، دةولَةمةندي، ئارامي، بةهيَزي، جيَطيري شارستاني هاوضةرخ كة تياية مافي تاكةكان بةثيَي ياسايةكي عادل ثاريَزراون، هةروةها ثيَداويستيةكاني تاكيَكي خاوةن مافي هاولاَتي لةو ولاَتة بؤ طوزةراندني ذيانيَكي هاوضةرخي شياو بة مرؤظ لة نزمترين ئاستيدا دةستةبةركراوة.بؤية ئةم ولاَتانةي كة ديموكراتيةتي تةواو يان نزيكن لةم ثيَوةرة ستاندةرديان هةية بة ولاَتي طةشةكردوي بةهيَز و خؤشطوزةران دةذميَردريَن، بؤية دةتووانين بلَيَين: ديموكراتيةت تةنها يةك شيَوةي هةية ئةويش ئةوةية كة بتوانري ذيانيَكي ثرِ لة ئاسوودةي، خؤشطوزةراني، ئازادي و ئارامي بؤ تاكةكاني ئةم كؤمةلَطاية مسؤطةربكات.بؤية ئةم ولاَتانةي وةك توركيا، روسيا، ئيران...هتد نةيان توانيووة ئةم خؤشطوزةرانية دةستةبةربكةن بؤية ناكري بة ولاَتيَكي ديموكراتي رِاستةقينةثؤلين بكريَن و ناشبن بة كؤمةلَطايةكي ديموكراسي تةواو تا ئامادةنةبن بؤ طؤرِانكاري بنةرِةتي لة سيستةمي خويَندن، كاركردن، ياساي ئةحوال شةخسي، مولكايةتي و ئاسايش.....هتد، هةروةها طؤرِيني دةستووري ولاَتةكةيان و طونجاندني لةطةل بنةماكاني رِاطةياندني جيهاني مافي مرؤظ، هةر لةبةر ئةوةشة نةك ئةم ولاَتانة بةلَكو سةرجةم ولاَتاني عةرةبي و ئيسلاميةكان و حيزبة ئيسلاميةكان ناتووانن نةك ببن بة ولاَتيَكي ديموكراتي تا رِادةيةكي زؤر بي هيواي خؤ دوورة ثةريَز دةطرن لةو مافانة، بةرنامةيةكي ئاشكرا و شةفافيشيان نابي بؤ بة ديموكراتيزةكردني كؤمةلَطاكانيان، لة كاتي فشار بؤ هاتنيشيان هةميشة بةشيَوةيةكيلاستيكي و تاكتيكي يان مراوةغةكاري هةلَسوكةوت لةطةل بةندةكاني رِاطةياندني جيهاني مافي مرؤظ دةكةن، لة هةندي بةنديشي بة ئاشكرا دةكةونة سةنطةر لة وانة:

بةندي (2) بةتايبةتي مةسةلةي جياوازي نةكردن لة نيَوان نيَر و مي و مةسةلةي ئايين.بةندي 16 كةباس لة ئازادي ذنهيَنان و شووكردن يان ثيَكهيَناني خيَزان دةكات بؤ كةساني بالغ بةبي ئةوةي رِةطةز يان ئايين ببن بة رِيَطر لةبةردةميان.بةندةي18 كة باس لةئازادي بيركردنةوة، ويذدان و ئايين دةكات هةروةها باسي مافي ئازادي طؤرِيني دين و عةقيدة يان ئازادي طوزارشتكردن لة فيَربوون و ممارةسةكردن و طيَرِاني رِيَو رِةسممةكان بة نهيَني و ئاشكراي دةكات، هةروةها بةندي 19 كةباس لة ئازادي رِا و طوزارشتكردن دةكات.بةندي 21 كة باس لة ئازادي خؤهةلَبذاردن و ثالاَوتني تاكةكاني كؤمةل دةكات، بةلاَم وةك ديارة لة سايةي بيروباوةرِي ئيسلاميدا تةنها (هةلَبذاردن) شوورا لة نيَوان موسلَمانان دةبي، دةسةلاَتي ئيمامةتيش لاي شيعةكان بؤ ئيمامي زةمان ثاوانة، لة ولاَتة عةرةبةكان تةنها بؤ عةرةبةكان هةية سةرؤكي ولاَت بن.برِطةي دووي بةندي 25 كةباس لة منالَ و بةرةنجامي ثةيوةندية جنسيةكاني ناشةرعي دةكاتن.برِطةي دووي بةندي26 كةباس لة ثيَكةوة ذيان و رِيَزطرتن لة هةموو ئاينةكان و مرؤظ و ئازادية سةرةتاييةكان دةكاتن، هةروةها هاني طةشةثيَداني تيَطةيشتن و طياني ليَبووردن و برايةتي لة نيَوان ميللةتان و طرِووثة ئةتني و دينيةكان دةدات.برِطةي يةك و دووي بةندي27 كةباس لة كاري هونةري و رِؤشةنبيري دةكات هةروةها باس لة ثاراستني بةرذةوةندي و ئازادي بةشداريكردني هونةرمةند و رؤشةنبيرةكان دةكاتن لةم بووارانةدا.هةرسي برِطةي بةني29 باس لة ماف و ثابةندي تاك دةكاتن بةرامبةر بةسةرجةم بةندةكاني ئةم رِاطةياندنة.بةندي 30يش باس لة ثابةندبووني وزلاَت و طرِووثةكان دةكاتن بة بةندةكاني ئةم رِاطةياندنة.فكري سياسي ئيسلامي و كةلتووري عةرةب زؤر نامؤية بةو برِطةو ماددانةي كة لة رِاطةياندني جيهاني مافي مرؤظةوة هاتوونة بؤية ئةم حزبة ئيسلامي و حكومةتة عةرةبي و ئيسلاميانة بةرنامةيةكي رِؤشةن و دارِيَذراوي تةواويان بؤ بة ديموكراتيزةكردني كؤمةلَطا و رِيفؤرم و ئازادي سياسي لةبةردةست دانية و نابي تا هةنطاوةكانيان لةسةر واقيعي ئيَستا دانةرِيَذن نةك بة خؤبةستنةوة بة رِابردوو و هةولَدان بؤ فؤتؤكؤثي كردني ئةم رِابردووة لة داهاتوو بةبي لةبةر ضاوطرتني ئيَستا، لوةش ترسناكترهةوليش بدةن لةسةر حيسابي ئازادي و مافي مرؤظ، ديموكراتيةت جيَطاي ثيَيان قايم بكةن بؤ ليَداني بةرامبةرةكانيان كة هيَزة علماني و هاوضةرخةكانن.

 Sardar24@hotmail.com

 

info@kurdistannet.org

ضاثيكة

كاتي بلآوكردنةوة 

www.kurdistannet.org

Hit Counter