كصشةي كورد لة بةغدا ضارةسةرناكرصت، بةأصز نةوشيروان. . . هشام ئاكرةيي

ديارة هصشتا زلثارتةكان و كةلص سياسةتمةداري كوردي وةك بةأصز (نةوشيروان مستةفا) بيردةكةنةوة، ثصان واية كليلي ضارةسةري كصشةي كوردستان و بةتايبةت طةلي كورد، لة ثايتةختي عصراق (بةغدا) و ثايتةختةكاني تري ولآتة داطيركةرةكاني كوردستانة. هةر بؤيةش داواي بةشداري لة هةلَبذاردنةكاني عصراق دةكةن. نةك تةنيا ئةوة، بةلكوو دةيانةوصت كورد سةنطي هةرة قورسي خؤيان لة بةغدا دابنصن و لة حكومةتي عصراقدا بةشداربن.

نةوشيروان مستةفا، كةبة أابةري (شؤأشي سثي) ئةم دوايةي ناو يةكيةتي نيشتيماني كوردستاندا دادةنرصت، داوا دةكات "طةلي كورد بة شصوةيةكي كاريطةر و بةرفراوان لة هةلَبذاردنةكاني عصراقدا بةشداربن و دةلَصت بؤ ئةوةي زولَم و زؤرداري بةرامبةر بة كورد دوبارة نةبصتةوة، ثصويستة كورد بة أصطاي هةلَبذاردنةوة لة دةسةلاَتي وبأياري سياسي عصراقدا بةشداربن". (1)

ديارة بةأصز (نةوشيروان مستةفا) هصشتا بة عةقلَيةت و بيري هةشتاكانةوة سةيري دونيا دةكات و ثصيواية هةمان ياساي ئةو سةردةمة دونيا بةأصوة دةبةن و بؤية ضارةسةري كصشةي كورد لةبةغدا دةبينص و هةر لةبةر ئةوةش داوا لة طةلي كوردستان دةكات بة شصوةيةكي بةرفراوان لة هةلَبذاردنةكاني ثةرلةماني عصراقدا بةشداربن.

ديارة طؤأانكاريةكاني سياسي و جيهانطيري (عةولةمة) و أؤخاني بلؤكي أؤذهةلآتيي (كؤمؤنيستيي) ، هيض كاري نةكردوة سةر ناوضةكةمان، بؤية سياسةتمةدارني كورد هصشتا بةقةد (ئةتومصك) سياسةت و بؤضوونةكاني خؤيان نةطؤأيوة.

سياسةتمةداري كورد بة تايبةت كاك نةوشيروان كة بةشدراي دانوسانةكاني نصوان حكومةتي عصراق و يةكيةتي نيشتيماني كوردستاندا بوو، باش دةزانصت، كة نةك تةنيا حكومةتي عصراق بةلكوو داطيركةراني تري كوردستانيش نةياندةهصشت حكومةتي عصراق دان بة مافةكاني طةلي كوردا بنصت. خودي يةكيةتي سالَي 1983 دةربارةي هؤيةكاني (فةشةل) و سةرنةكةوتني دانوسانةكاني يةكيةتي ئةو كاتة لة طةلَ أذصمي سةددام أايطةياند، كةوا توركيا فشاري خستة سةر سةددام بؤ ئةوةي بةسةر داواكاريةكاني يةكيةتي أازينةبصت. كةواتة كصشةي كورد ثةيوةندي بة ئةنقةرةشةروة هةية.

لة لايةكي ترةوة بة بةردةوامي هةر ضوار ولآتي داطيركةري كوردستان بةيةكةوة دذايةتي شؤأشةكاني طةلي كوردستانيان كردوة و فشار و هةأةشةكاني ئيستاي توركيا دةربارةي شاري كةركوك و فصدرالي بؤ كوردستان باشترين بةلَطةن لةسةر ئةوةي كصشةي كورد لة بةغدا ضارةسةر ناكرصت و ئةو دةسةلآتة تةنيا لةدةستي بةغدادا نيية.

لةوانةية باشترين سيناريؤ و بةهصزترين هؤ بوو ئةم جؤرة بيركردنةوةية (ضارةسةري لة بةغدا) ، ئةو هيواية بصت كة حكومةتصكي ديموكرات و ثةرلةمانصكي ديموكرات لة بةغدا دروستبكرصن و ئةو حكومةت و ثةرلةمانة، دان بة مافةكاني طةلي كورددا بنصن. ئةم بيرؤكةية ثصش أؤخاني سةددام بةشصوةيةكي بةرفةراوان قبؤلَ دةكرا، بةلآم لةدواي أؤخاني سةددام نةخشةي سياسي عصراق طؤرأا و ئةو عصراقةي بأياربوو بكرصتة نموونةي ديموكراسي لة ناوضةكة، بؤ بة نموونةي تيرؤر و تيرؤركاري. هةتتا ئةطةر ئةمريكا و حكومةتي عصراق بةسةر تيرؤريستةكانيشدا زالَبن، ئةوة نةتةوةثةرستي عةربةكان و ئيسلامي توندأص لة عصراق، بةهصض شصوةيةك دان بة مافةكاني طةلي كورددا نانصن. ئةطةر عصراقصك و حكومةتصكي بصهصز و لاواز، أازي نةبن كؤتايي بة تةعريب بهصنن، بة هصض شصوةيةك دان بة فصداأالي نةتةوةيي بؤ كوردستان نانصن. ئةطةر عةرةبةكاني عصراق لةو بصهصزييةوة نةهصلَن كورد شارةكاني خؤيان لة تيرؤر بثارصزن يان هاوكاري ئةوان بكةن لة نةهصلاني تيرؤردا، ئةوة لةدواي دروستكردني لةشكري عصراق سةربازةكاني عصراقي لة كوردستانيش دادةنصت.

هةتتا ئةطةر ئةو كوردانةي لةناو سكي دايكةكانيانيشدا دةنط بدةن، كورد زياتر لة 30% دي كورسيةكاني ثةرلةماني عصراق ناهصنن. ئةو أصذةية بةهيض شصوةيةك بةشي ئةوة ناكات كورد أؤلَصكي كاريطةر لة عصرقدا بطرن. أاستة كورد دةتوانن نيازةكان و ثلانةكاني لايةنة عةرةبيةكان تصكبدةن، بةلآم ناتوانن ناضاريان بكةن دان بة مافةكاني أاستةقينةي طةلي كورددا بنصن.

ثرؤسةي ديموكراسي مافي طةلان دابين ناكات. لة بريتانيا كة يةكةمين ديموكراسي بوو لة دونيادا، تاوةكوو ئيستا داني بة مافةكاني ئصرلةنديةكاني نةناوة. ئسثانيا تاوةكوو ئيستا داني بة مافةكاني باسكيةكاني نةناوة. تؤ بلَصي عصراقيةكان و سيستانيةكان و سةدرييةكان و وةهابيةكان و سةدداميةكان ديموكراسيتر بن لة بريتانيا و ئيسثانيا؟ ؟ ؟ بةو ماناية طروة لة سةر ديموكراسي و حكومةتي عصراق بؤ وةرطرتني مافةكاني طةلي كوردستان، طرةوصكي دؤأأاوة.

 حكومةتي بةغدا بة ئارةزووي خؤي و بة ئامادةبووني ئةمريكا دان بة مافةكاني طةلي كورددا نانصت، ضؤن لة ذصر فشار و ثشتطيري توركيا و لآتة عةرةبيةكان و دةستكاري سوريا و ئصران، دان بةو مافانةدا دةنصت! ! ! !

كةواتة كصشةي كورد لة بةغدا ضارةسةر ناكرصت و بةشداري كورد لة ثةرلةمان و حكومةتي عصرقدا لةوانةية مافة أؤشةنبيري و ئيداريةكاني كورد دابين بكا، نةك مافة نةتةوايةتيةكان.

 بة ديتني بةندة لةم سةردةمةدا، ضارةسةري كصشةي كورد لة دةستي شارةزايي كورد و كؤمةلَطاي نصونةتةوةييداية، نةك لة بةغداية. هانداني كورد بؤ بةشداربوون لة هةلَبذاردنةكاني عصراقدا، عصراقي بووني كورد دةضةسثصنصت و بةو بةشداربوونة بة هةموو دونيا دةلَصن، ئصمةي كورد عصراقين، نةك كودرستاني. عصراقي بوون و كوردستاني بوون دوو شتي دذبةرن. ضةند كورد بةرةو بةغدا بأؤن ئةوةندة لة دروستكردني ولآتي نةتةوةيي دووردةكةون.

ولآتاني دونيا ئةم جؤرة كردةوانة بةئاساني دةخوصننةوة. زياد لة 5 سالَ ياسر عةرةفات لة لايةن كؤمةلَطاي نصونةتةوةيييةوة دةثارصزرا، تةنيا لةبةر ئةوةي سةرؤكصكي هةلَبذصردراو بوو. (ناطورنو قةأةباخ) تاوةكوو ئيستا وةك هةرصمصكي سةربةخؤ ماوة، ضونكة هةلَبذاردني لصكراوة. سةرةأاي بةأصوةبردني هةلَبذردن لة ئازةربيجان و ئةرمينيا، هةرصمي (كةرةباخ) بةشدار نةبووة لة هةلَبذاردنةكاني هيض كام لةم دوو ولآتةدا و بةبص هيذ بأيارصكي نيونةتةوةيي هةلبذارادني كردوة. أاستة هيشتا ئيعتراف ثصي نةكراوة بةلآم تصكيشنةدراوة.

كصشةي كورد دةبص بكرصتة كيشةيةكي نصونةتةوةيي، تاوةكوو دادوةرانة ضارةسةربكرصت، طةأانةوة بؤ بةغدا بةعصراقي كردنةوةي كصشةي كوردة و طةأانةوةية بؤ ثصوةرةكان و تصروانيني عصراقيةكان و توركيا و ئصران و سوريا بؤ كصشةي كورد.

ترسي عةرةبةكان و توركيا و ئصران و سوريا لة بةر بة نصونةتةوةييكردني كصشةي كوردة لة عصراق. ئةوان باش دةزانن دةزانن تةنيا بة نةتةوةيي كردني كصشةكة، كورد دةتوانن ببن بة خاوةن ولآت و ماف. ضؤن كصشةي كورد دةبصتة كصشةيةكي نصونةتةوةيي؟ ؟ ؟ ضؤن ولآتاني دونيا ناضاردةكةي ئةو كصشةية ضارةسةربكةن؟ ؟ ؟ ثصويستة مالَي كورد ضؤن أصكبخرصت؟ ؟ ؟ ؟ كام وتاري سياسي دةمانطةينتة ئةو ئاستة؟ ؟ ثرسياري طرنطن و ثصويستة سياسةتمةدارةكانمان ولآميان بؤ بدؤزنةوة.

ئةوةي كة بةندة دةتوانصت بلَصت، ئةوةية كة، لةدواي نةماني (ئيستعماري كؤنةوة) كصشةي هصض نةتةوةيةك لة ثايتةختي ولآتي داطيركةردا ضارةسةرنةكراوة. بة بةردةوامي داطيركةران لة ذصر فشاري نصونةتةوةيي و طةلي داطيركراودا، ناضاركراون ئيعتراف بة مافي طةلا ذصردةست بهصنن.

يؤ بلَصي طةلي كورد و عصراق (خارج قاعدة) بن. يان طةلي عصراق لة هةموو طةلاني دونيا دادوةرانة ترة؟ ؟ ؟ ئةو طةلةي أازي نية عةرةبي تةعريب بطةأصنتةوة شارةكانيان. خؤزطا بةأصز نةوشيروان بؤ طةلي كوردي ئاشكرا دةكرد بة ض شصوةيةك عةربةكاني عصراق و حكومةتي داهاتووي عصراق، دان بة مافةكاني كةلي كورددا دةنصت و ضؤن بةشدراي كورد أؤلَصكي كاريطةر دةطصأصت! !

(1)     http://www.pukmedia.com/news/10-11/news7.htm

 

 

 

 بؤ ثةيوةندي لةطةلَ نووسةر:  karzan@spray.se

info@kurdistannet.org

ضاثيكة

كاتي بلآوكردنةوة 

www.kurdistannet.org