توركيا لة نصوان أيفؤرم و ثاشةكشة بؤ دواوة. . . كاوة ئةمين

 

 

پانزدةي گولآني، 2004 بؤ يةكةمين جار، پثشبذكثي گؤراني ئةوروپا لة ئيستةنبوص ناوةندي سياسي و كولتووري ئثستا و ذؤژاني سةردةمي عوسماني بةذثوة چوو. بيست و چوار ولآت بةشداري پثشبذكثيةكةيان كرد، كة لة كؤتايدا كچة گؤراني بثژيي ئوكراني، ذوسلانا، بة گؤراني (Wild dances) ، خةلآتي ئةمساصي بردةوة. پثشبذكثكة بووة ذيكلامثكي باش بؤ توركيا بةتايبةتي لة بواري تؤريزمدا چونكة ناو بةناو شوثنة جوانةكاني ئةستةمبوص و كةناري دةرياكاني ئةو ولآتةي پيشان دةدا، ئةمة جگة لة "شيش كةباب" كة زؤربةي ئةوروپييةكان پثي ئاشنانن.

لة ذؤژنامةكاني سوثد دا، كؤمةصثك وتار و گفتووگؤ و ذثپؤرتاژيي جؤراوجؤر بلآوكرانةوة، كة لة گةلثكياندا ذووي ذاستةقينةي توركيا بة تايبةتي لة بواري مافي مرؤض و كثشةي كورد، هةصماصدرا. يةكثك لةو نووسينانة لة ذؤژنامةي خوثنداكاري "ئثرگؤ"ي ذؤژيي 7 گولآندا بلآوكرايةوة، كة باسي گةشتي كؤمةصثك خوثنداكاري زانكؤيي ئؤپسالا دةكات بؤ توركيا و باكووري كوردستان، لةژثر ناوي "ذثگايةكي دوور لة نثوان ئةسةنبوص و دياربةكردا".

لة نووسينةكةدا بة درثژيي باسي چوونة ناو زانكؤكاني توركيا دةكرثت و ديدي چةند خوثندكارثكي كورد و تورك بلآوكراوةتةوة، بة تايبةتي باسي ناوچة كوردييةكان كة بةدةست هةژارييةوة دةناصثنن، ئةوةش وايكردووة كة خوثندكاراني كورد نةتوانن بة ئاساني لة زانكؤكاندا بخوثنن.

خوثندكارة سوثدييةكان، سةرداني زانكؤي ديجلة لة دياربةكر دةكةن و لةگةص خوثندكارة كوردةكاندا كة زؤرينةي خوثندكاراني ديجلة پثك دةهثنن، دةكةونة دةمةتةقث. هةر بة گةيشتني گرووپةكة لةلايةن پؤليسي سضيلةوة دةكةونة ژثر چاوةدثرييةوةو زؤربةي دانيشتنةكانييان بة كامثراي ضيديؤ وثنة دةكثشرثت. ئةو ذؤژةي خوثندكارة سوثدييةكان دةگةنة زانكؤي ديجلة، ذثكةوت دةبثت لةگةص مانيفيستاسيؤنثكي خوثندكاراني كورد و تورك، بؤ "برايةتي" تورك و كورد، بؤ ئةو مةبةستةش نةوةد خوثندكاري زانكؤي ئةنكارا، سةرداني زانكؤي ديجلة دةكةن.

فاتمة خوثدنكارثكي زانكؤي ديجلةية و يةكثكة لةو چوار خوثنداكارة كوردةي كة پثشوازي گرووپة سوثدييةكة دةكات، لة گفتوگؤيةكي كورتدا دةصثت: كة ئةو دةيةوثت ببثت بة دوكتؤر، بةلآم ئثستا بة ناچاري بؤ سستةري دةخوثنث، ئةو دةيةوثت ساصي داهاتوو جارثكي تر ئيمتيحان بدات تا لة كوليةيي پزيشكي وةربگيرثت، بةلآم خثزانةكةي دژي ئةوةن و دةيانةوثت هةرچي زووترة خوثندنةكةي تةواو بكات، چونكة باري ئابورييان زؤر باش نيية. فاتمة دةصثت: پؤليسةكان لة زانكؤ كؤنتذؤلي خوثندكاران دةكةن تا لة پؤلةكاندا بة زماني كوردي نةئاخضن. ئةو لةو باوةذةداية بة ئةندامبووني توركيا لة يةكةيةتي ئةوروپادا، ذةوشي كوردانيش دةگؤذثت و توركيا ناتوانثت وةكو جاران كوردةكان بچةوسثنثتةوة. سث ذؤژ دواي گةرانةوةي سوثدييةكان، ئةو چوار خوثندكارة كوردةي كة ذثگانيشاندةريان بوون لة زانكؤي ديجلة، لةلايةن پؤليسي توركةوة دةگيرثن و چةند ذؤژثك لثپرسيينةوة و سوكايةتيان پثدةكةن.

يةكثك لة مةرجةكاني يةكيةتي ئةوروپا بؤ ئةندامبوون يان نةبووني توركيا، جثبةجث كردني پيضانةكاني كؤپنگهاگنة، كة رثزلثنان لة ماضةكاني مرؤض و كةمينةكان، ئازادي ذادةربذين و يةكساني ژن و پيا و گةلثك شتي تر لةخؤ دةگرثت. بة چاولثكردن لة ذةوشي كورد لة توركيا و باكووري كوردستان، بة چاكي دةردةكةوثت كة توركيا جارث زؤريي ماوة بؤ ئةندام بوون لة يةكيةتي ئةورپادا. ئةگةر چي عةبدوللة گول لةم ذؤژانةدا وتي:"ئثمة هةموو خاصةكاني بؤ ئةندام بوون لة يةكيةتي ئةوروپامان جثبةجث كردووة". گول لة كاتثكدا ئةم شةكرانة دةشكثنثت كة زماني كوردي تا ئثستا لة زانكؤ و خوثندنگاكاندا بضةية.

خةوي توركةكان بؤ ئةوةي بتوانن لة كلوبي ئةوروپادا كة هثلمت كؤل جارثكيان بة "كلوبي مةسيحيةكان"ناوزةدي كرد، جثگا بگرن، دةگةرثتةوة بؤ سةردةمي ئةتاتورك كة لة شةو و ذؤژثكدا، ئةلفةبثتي توركي لة عةرةبييةوة گؤذيي بؤ لاتيني، كاسكثت جثگاي تةربوشي گرتةوة، ديسكؤ جثگاي بة دانسي سؤفيستي لةقكرد، نةتةوةي "توركي چالشكان" كرا بة تيمساحثك تا بةصكو بتوانثت هةموو نةتةوةكاني تر هةصلوشث. بةلآم خةوةكةي ئةتاتورك، نةهاتة ديي، بةصكو ئةگةر توركاني ئةمذؤ فريايي خؤيان نةكةون، لة كوردةكةي هةردوو چةژنة دةبن. توركيا ناتوانثت بة گؤذيني هةندثك ياسا ئةويش تةنها لةسةر وةرةقة، چاوبةستي لة ئةوروپا بكات. هةربؤية زؤربةي چاودثراني سياسي ئةوروپي و تةنانةت توركةكان خؤشيان پثيان واية، كليلي هاتنة ژوورةوةي توركيا بؤ ئةوروپا لة ئامةد (دياربةكر) ه. دةنا نيشانداني ژني نيوة ذووتي توركي لة تثضثكان و چةذةدووكةصي شيش كةباب دادي توركيا نادات، دةبثت لة سفرة دةست پثبكةنةوة. هةروةها ئازادكردني گؤراني "لث لث خةپشثي" كورديش دادي كوردان نادات، دةبثت مافة سياسي و كولتووريةكاني كوردي بة ذةسمي بناسرثن، پاشان كورد داوا بكةن ئةوروپا توركيا قبوصبكات لة كلوبةكةي خؤيدا.