هةر دةصثي فوودانكثكيت و دةرزييةكت پثدا دةكةن

ئةمجةد شاكةلي

-6-

كة گةيشتمة هةولثر، هةر لةگةص ئةو هاوذث شؤفثرةدا، تا بةر دةركةي "هوتثل دمدم"، چووين و لةوث دابةزيم. ژوورثكيان دامث و يةكثك لةوانةي لةوث كار دةكةن، لةگةصمدا هات و ژوورةكةي پثشان دام و باسي چؤنيةتي كاركردني تةلةضزيؤن و گةرمي و ساردي و حةمامي ژوورةكةي بؤ كردم و بةجثي هثشتم. پاش نثزيكةي يةك دوو سةعاتثك پشوودان، شةوث، ويستم وةدةركةوم و بچم خؤراكثك پةيدا بكةم. كة هاتمة دةرث، لةبةر دةركةي هوتثلةكةدا، پاسةوانثكي چةكداري تةمةن دةوروبةري شثستوپثنج ساصثك، ذاوةستابوو. پرسياري چثشتخانة و خواردنگة و ئةوانةم لثكرد و ئةويش پثي گوتم، كة چؤن بذؤم. هةر لةو، نثزيكةي چوار پثنج هةنگاوثك تثپةذيم، ئيدي ئةلةكتريك كوژايةوة و هةموو ئةو ناوة تاريك داهات. هةرچؤنثك بثت، دواي دووسةد سثسةد ميترثك و لة قوژبنثكدا هةندثك ميوةم كذي و گةذامةوة هوتثلةكة. لةبةردةم هوتثلةكةدا، كؤمةصثك ئؤتؤمبيلي نوث و زةلام زةلام ذاوةستابوون و بثجگة لةو پاسةوانةي، كة پثشتر ديتبووم، ژمارةي پاسةوان و چةكداريش، لة پثش هوتثلةكةدا زيادي كردبوو و لة ژثر هوتثلةكةدا پليكانةيةك بؤ خوارةوة دةچوو و دةنگي بةرزي مووزثك، لة هؤصةكةي ژثرةوة دةهاتة گوث. بة پاسةوانةكةم گوت:"ديتت بةختم نةبوو و هةر كة لة تؤ تثپةذيم، ئةلةكتريك بذا". گوتي:"ئيدي واية و ئةوة كاري يةكجار و دووجار نيية". گوتم:"ئةدي ئةو هةموو ئؤتؤمبيل و چةكدارة چيين و ئةو هةراية چيية؟". گوتي:"ئةوة لة خوارث قومارة، دومبةصةية، بةزمة و ئةو ئؤتؤمبيلانةش، هي بةرپرس و كارگثذاني گةورة گةورةن، كة لةوث دانيشتوون و ياري دةكةن، بؤ ناچيتة ئةوث، تؤيش بؤ خؤت خؤتي پثداكةيت و خؤت سةرگةرم كةيت!". گوتم:"بةخوداي قوربان من سةروسةودام لةگةص ئةو بةزمانةدا نيية و ئةو كارةي ئةوان بة من ناكرثت". كؤصثك بةزةييم بة مامةي پاسةواندا هاتةوة و دصم بؤي دةسووتا. بةو تةمةنةوة، ئةو هي ئةوة نةبوو، پاسةوانيي بكات و بة تفةنگثكةوة، دةركةي هوتثل، يا قومارخانةيةك بپارثزثت، بةصكة هي ئةوةبوو، لةنثو ماص و منداصي خؤيدا پثذاكثشثت و پاصي لث بداتةوة و مووچةي خانةنشينيي خؤي وةرگرثت. بثجگة لةوةش، بة شثوةي زاراوة و قسةكردنةكةي، بؤم دةركةوت، كة خةصكي هةولثر نيية و هي دةوروبةري سلثماني و ئةو ناوةية و ئةگةر نةگبةتي و ماصوثراني، حيزب و دووبةرةكي و جةنگي نثوخؤ و ئاوارةيي نةبثت، بؤ ئةو لة گوندةكةي، يا باژثذةكةي خؤي، ئاوارة دةبوو و ذؤژي بةم ذؤژة دةگةيشت!. كة ئةلةكتريكي گشتيي مالآن خامؤش دةبثت، ئةو هوتثل و شوثنة گشتي و كارگثذي و ماصة دةوصةمةندانة، ئةلةكتريكي تايبةتي خؤيان هةية و ئةوةي خؤيان وةگةذ دةكةوثت، واتة: ئةوان بث ئةلةكتريك نابن و تةنانةت قومار و دومبةصة و بةزمةكاني ديكةيشيان تثكناچثت و ذةنگة هةر ئاگايشيان لة بذاني ئةلةكتريك نةبثت. شةوث حةزم دةكرد، تةلةضزيؤنةكة بخةمة سةر كةناصثك، هةندثك هةواص و دةنگوباس بزانم، دةستم بة هةر لايةكي دوگمةكاندا دةنا، تةلةضزيؤني تايين، دةچووة سةر كةناصثكي بثفةذي توركي، كة تايبةت بوو بة سثكس. كةناصثكي تابصثيت دزثو و پثس و قذثژي، سثكسي بازاذي و بازرگاني و لةشفرؤشتن، نةك سثكس، بة شثوة مرؤضانة و پذچثژ و سوودبةخشةكةي. ئةوةي لةو كةناصةوة پثشاندةدرا، هةر ژني ناشيرين و پيس بوون، دةهاتن و وردةوردة جلةكاني بةريان دادةكةند و دةست و پةنجةيان، بة سةر هةموو لةشي خؤياندا دةهثنا، لة تةوقي سةريان و پرچ و ذوومةت و دةم و لةوسييانةوة، تا دةگةيشتنة مةمك و ناوك و زگ و بةرزگيان و ئيدي پةنجةيان بة خؤدا دةكرد و قامكةكاني خؤيان دةمژين و دةنگي ئاه و ئاخ و ئؤفيان لث بةرز دةكردةوة. ئةو ژنة توركانةي، كة لةو كةناصةدا پثشاندةدران، مرؤض نةك ئارةزوو، بةصكة ذشانةوةي، بة ديتنيان دةهاتةوة. فيلمي سثكسي (پؤذ، پؤذنؤ) ، كة ئةوذؤ بووةتة پيشةسازي و بازرگاني و پارةپةيداكردن و بازاذي سةرمايةداري، پةرةي پث دةدات، پتر لة هةر شتثكي ديكة، سووكايةتيپثكردن و نزمتةماشاكردن و شكاندنةوة و چةوساندنةوةي ژنة و بةكاربردني ژنة، وةك كالآ و هةموو ئامثرثكي ديكة، بؤ پذكردنةوة و بةجثگةياندني ئارةزووة نةخؤشةكاني هةندثك نثرينةي نةخؤش. زؤرم پث سةير بوو، لة هوتثلثكي كوردستاندا و لة هةولثر، كةناصي سثكسي، لة تةلةضزيؤندا هةبثت. زؤرم سةير، بة كةمئاوةزيي و بثئاگايي و لاوازيي، هةستيي وةلآتپارثزي و نةتةوةيي، خةصكة كوردةكةي خؤمان دةهاتةوة، كة دةرگةيان، بة ذووي وةها كةناصثكي ناحةز و دزثوي توركيدا كردووةتةوة و بةرانبةري دادةنيشن. تورك، يا توركيا، لةو هةموو كةناصة تةلةضزيؤنانةي خؤيان، ئةو كةناصة سثكسيية، بؤ باشووري كوردستان پةخش دةكةنةوة. ئةوة سياسةتثكةو توركيا بة ويست و ئاگايي و خواستي خؤي، ئةنجامي دةدات و نةخشةي بؤ دادةنات، كةچي كوردةكةي لةمةذ خؤيشمان، هةر بة خةياصيشيدا نايةت. ئةو هوتثلانة، كة سةدان و هةزاران خةصك، ذوويان تث دةكةن و تثياندا دةنوون، دةبوو بيريان لةوة كردباوة، كة لة نثو ئةو خةصكانةدا سةدان و هةزاران ژن و منداص هةن. ذةنگة ئةو مندالآنة هةروا و لة خؤذا، دةست بةو دوگمانةي تةلةضزيؤنةكةدا بنثن و بكةوثتة سةر ئةو كةناصة و ئةوانيش بة ديارييةوة دانيشن و تةماشاي بكةن. ذةنگة، كة دايك و باوكيان، لة ژوورةكة وةدةركةوتن، ئةوان هةر بة ئاشكرا و بثترس و وةك ئارةزوو، دانيشن و چاو لةو كةناصة بكةن. لة ئةوروپا، فيلمي سثكس و پؤذ، لة تةلةضزيؤنةوة جارنا پثشان دةدرثن، لث نةك بة ذؤژي نيوةذؤ و هةر كاتثك بيانةوثت، بةصكة درةنگانثكي شةو و دواي نووستني مندالآن. ئةو كةناصة توركيية، هةموو دةمثك هةية و كراوةية و بةردةوام ئةو خزمةتة گةمارة و ئةو ژار و بؤگةنيية، بؤ باشووري كوردستان پةخش دةكاتةوة. بثجگة لة كةناصةسثكسيية توركييةكة، ديتم سابوون و شامپؤ و شؤكلات و نوقص و ئاوي نثو شووشةكاني، نثو بةفرگرةكةي، نثو ژوورةكةي هوتثلةكةش، ئاوي حةيات (HAYAT) ، هةموو هةر توركيي بوون. ذثك وةك بصثي، لةم جيهانةدا، تةنث توركيا ولآتة و تةنث توركيا هةية. توركيا، بة هةوةسي خؤي و بة مةرجي خؤي، بة نثو سياسةت و ئابووري و فةرهةنگ و كؤمةصگةي كوردةواريدا، بلآو بووةتةوة و لة بري بةرپثگرتن، سياسةتكاران و سةركردةيةتيي سياسيي كورد و خاوةن بةرژةوةند و بازرگان و دةوصةمةنداني كورد، بة ئارةزووي خؤيان، ذثگةيان بؤ دةكةنةوة و كارهاساناييان بؤ دةكةن و بة خؤشحالييشةوة، پثشوازيي، لة خؤيان و سياسةتيان و كالآ و كووتاص و بةرژةوةندةكانيان دةكةن و واش پثدةچثت، لة باشووري كوردستان، توركيا بة دةرگاي جيهان بزانرثت. ديارة شتومةك و كالآي توركياش، هيچ كاتثك شتومةك و كالآگةلثكي باش نين و ئةگةر باشيش بن، ئةوا توركيا، كثهةيان خراپة، ئةوة دةنثرثتة باشووري كوردستان. بووني ئةو هةموو كالآ توركيية، لة نثو فرؤشگةكاندا و بووني كةناصي تةلةضزيؤني سثكسي، لة كوردستاندا و بووني پرؤژةي توركي و سةرمايةي توركي و دةسگاي فةرهةنگيي توركي، بثجگة لة بلآوكردنةوة و پةرةپثداني فةرهةنگيي توركيي و ئابووريي توركي و سياسةتي توركي زياتر، شتثكي ديكة نيية و ئةوةش بؤ خؤي، هاندان و برةوپثدان و پشتگرتني، سياسةتي توركاندني كوردستان و كوردة، كة توركيا بؤ خؤي پثذؤي دةكات. سبةينث، كة ويستم لة هوتثلةكة وةدةركةوم، دةبوو هةندثك دينار پةيداكةم. لة كن پرسگةي هوتثلةكة، سةد دؤلارثكي ئةمةريكيم گؤذييةوة، بة ديناري نوثي عيراقي و لةبري سةد دؤلار، سةدوسيهةزار ديناريان وثدام. كة لة هوتثل وةدةركةوتم و هاوذث و دؤستاني خؤمم دؤزييةوة و پرسياري بؤرسةي شثخةصلآم كرد، كة هةر چةند سةد ميترثك لة هوتثلةكةوة دوورة، ديتم سةد دؤلار لةوث، بة سةدوچلوچوارهةزار دينار دةگؤذدرثتةوة. بؤم دةركةوت، كة كاكي هوتثلي لةمةذ خؤم، هةر لةو سةد دؤلارة چواردةهةزار ديناري لث قازانج كردووم. دوو شةوان لةو هوتثلة نووستم، ذؤژي سثيةم، كة دةبوو بذؤم و بةجثي بهثصم، كة حيسابيان كرد، دةبينم سةدوشةش هةزار ديناري لة سةر نووسيوم، كة دةيكردة نثزيكةي نثوان، حةفتا هةشتا دؤلار، كة بؤ كوردستان پارةيةكي كةم نيية. ديارة بثجگة لة كرثي نووستنةكةم، خؤراكي سبةينانيشي لةسةرم حيساب كردبوو، كة دةبوو ئةوة لة نثو كرثي هوتثلةكةدا بوواية. لة گؤذينةوةي پارةشدا، كلآوي نابووة سةرم. ذةنگة ئةو پارة زيادةيةي، كة لة من و مناني ديكة، لةو هوتثل و شوثنانةدا وةردةگيرث يا دةسثنرث، پارةيةكي زؤر نةبثت، لث تؤ تاكة يةك ديناريشت، بة ناذةوايي لث بسثندرثت، پثتناخؤشة و خؤت بة خةپثنراو دةزانيت. هةستكردن بة خةپثنراوي بؤ خؤي، باجي ناذووني و ناكؤنكرثتي مامةصة و پثكهاتنةكانة. جياوازييةكي مةزني نثوان ئةوروپا و ئةو ولآتانةي لةمةذ خؤمان، لة زؤرينةي بوارةكاني ژياندا ئةوةية، كة لة ئةوروپا تؤ ناخةپثنرثيت و هةر پثش كذيني شتثك، يا دابةزين لة هوتثلثك، يا خواردن لة ذيستؤرانگثك، يا چاككردني شتثك، تةواوي شتةكانت، بؤ ذوون دةكرثتةوة و نرخةكة دةخرثتة پثش چاوت و دةيزانيت. تؤ لة سةر هةموو شتةكان، لةگةص كةسي خودان كار و جثگة و خزمةتةكةدا، پثك دثيت و پثكهاتنثك دةكةوثتة نثوانةوة و ئةو پثكهاتنةش بؤ هةمووانة. تؤ لةو ليستةيةي، كة دةتدةنث و دةيخوثنييةوة، هةموو وردةكاري و پارةكانت بؤ ذوون كراوةتةوة و تؤ دةزانيت چةندي دةدةيت، لث لة ولآتاني خؤمان (كوردستانيش) ، هيچت پث ناگوترثت و كة گةيشتنة حيساب و حيسابكاري، ئيدي بة ئارةزووي خؤيان بؤت دةژمثرن و پارةت لث دةسثنن و ئةگةر ئارةزوويان لث بثت، قؤصت دةبذن[1]. من بؤ خؤم وامنةدةزاني ئةو خةپاندن و ذاوةقازانج و فذوفثلآنة، گةيشتوونةتة ولآتةكةي لةمةذ خؤيشمان، هثشتا من ئةوثم بةلاوة، بذثك پاكژ و خاوثن بوو و پثموابوو، بذثك ذاستگؤيي، لة ئارادا ماوة، تومةز پريشكي خةپاندن و فذوفثص، لةمثژة ئةوثيشي گرتووةتةوة. كة ئايديؤلؤژيا و فةلسةفة و تيؤريي، خةپاندن و ذاوةقازانج و فذوفثص و كلآوچثتي، هيچ سنوور و ذةگةز و زمان و ذةنگي پثست و ئايين و خاكثكي، بؤ نةبثت، تووشبووني ولآتةكةي خؤيشمان بةو دةرد و پةتاية، دةكرث وةك دياردةيةكي سروشتيي، تةماشاي بكرثت.


 

[1] زؤرجاران، ئةو خاوةن چايخانة و ذيستؤرانگ و هوتثل و ماشثن و سةرتاشخانة و فيتةرخانة و فرؤشگة و ميوةفرؤش و...كة شتثكيان لث دةكذيت و كارثكت پثيان دةكةوثت، ئيدي ناسياو بن يانة، پثت دةصثن: با لة سةر خؤمان بثت،  و بةخوا پارة نادةيت، و ميوان بة، و بةخوا دةست بة باخةصدا ناكةيت، ئةوة چيية جنيومان پث دةدةيت، و لاچؤ عةيبة، چؤن دةبث تؤ پارة بديت. ئةو هةموو جؤرة دةربذينانة هةن و دةگوترثن، لث لة ذاستيشدا وانيية و پارةي خؤيان دةوثت. هاويني 1991، جارثكي لة "سةرپثصي زةهاو"ي ذؤژهةلآتي كوردستان، ناسكي خوشكم و نازي كچم و مامؤستا عةبدوصلآ قةرةداغي  و خؤم، لامانداية چثشتخانةيةك، بؤ نانخواردن.پياوثكي گةرميانييش لةوث دانيشتبوو و ناني دةخوارد. كة لثبووةوة و هةصسا و چووة بةرةم كابراي خاوةن چثشتخانة، بؤ ئةوةي پارةي خؤراكةكةي بدات، خاوةن چثشتخانةكة چةندجارثك پثي گوت:" خاصؤ پارة مةدة، ميوان بة، قابيلي نيية، دوكان خؤتة و.."..ئيدي كابراي، كة ناني خواردبوو، گوتي:"زؤر سوپاس" و ملي ذثگةي گرت و وةدةركةوت. خاوةني چثشتخانةكة، لثي  كرد بة هةرا و بانگي كرد:"خاصؤ تؤ پارةي خؤراكةكةت نةداوة و چؤن هةروا دةذؤيت و چؤن ماصي عالةم دةخؤيت؟". كابرا هاتةوة و بة خاوةن چثشتخانةكةي گوت:"كاكة تؤ خؤت گوتت، كة ميوان بم و قابيلي نيية و ئةوانة. پياو چؤن پارة لة ميوان وةردةگرثت؟ هةر عةيبة داواي پارةم لث دةكةيت، كة داواي پارةيشم لث دةكةيت و لثم دةستثنيت، ئيدي ئةو هةموو درؤية چيية، كة دةيانكةيت و نثوي ميوان و ئةوانةم لث دةنثيت ". كابراي خاوةن چثشتخانة، گوتي:"بةخوا ئيدي ئةوة خوويةكة و هةروا وادةصثين". ئيدي پارةكةي خؤيشي هةر وةرگرت.